بررسي كيفيت فيزيكي، شيميايي و ميكروبي آب مخازن چاه نيمه شهر زابل در سال 90

Study on physical, chemical and biological qualities of Chah-Nimeh water reservoirs in Zabol for year 2011

مقدمه: در سال هاي اخير كه جمعيت بشر به سرعت افزايش يافته، مشكلات آب در جهان سوم و توزيع آن بيشترين اثر خود را بر تخريب ذخاير آبي به ويژه در مناطق خشك و كم آب مانند سيستان برجاي گذاشته است. بدين منظور اين مطالعه با بررسي كيفيت آب در سه مخزن چاه نيمه‌هاي زابل در فصول مختلف سال 1390 صورت گرفت. روش پژوهش: تحقيق حاضر به صورت توصيفي- مقطعي به مدت يك سال در سه مخزن انجام گرديد. براي نمونه‌برداري از هر مخزن 3 ايستگاه در بخش هاي ورودي، ميانه و خروجي مخزن تعيين گرديد. نمونه‌برداري از هر ايستگاه در چهار فصل سال 1390، هر فصل از سه عمق مختلف (10، 20 و 30 سانتيمتري) صورت گرفت. در مجموع 324 نمونه در چهار فصل از سه ايستگاه موجود در هر يك از سه مخزن از سه عمق و در سه تكرار برداشت شد. پس از انتقال نمونه‌ها به آزمايشگاه، پارامترهاي كيفي آب شامل خصوصيات مختلف فيزيكي، شيميايي و ميكروبي (EC، pH، TDS، DO، TSS، كدورت، هدايت الكتريكي، سختي، نيترات، نيتريت، فسفات، دما، كلي فرمها، BOD و COD) اندازه‌گيري گرديد. در نهايت، كيفيت آب با استفاده از برخي شاخص هاي جهاني مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج حاصله از نمونه برداري با استانداردهاي ملي ايران، FAO، شاخص WQI و ويلكوكس بررسي و با توجه به ديدگاه‌هاي مختلف در مورد استفاده در بخش شرب و كشاورزي مقايسه شد. نتايج بررسي شاخص WQI نشان داد كه براي سه مخزن 1، 2 و 3 مقدار اين شاخص به ترتيب برابر با 54، 59 و 58 بود كه از نظر كيفيت آب شرب در دامنه متوسط قرار مي گيرد. همچنين بر مبناي شاخص ويلكوكس مشخص شد كه كيفيت آب هر سه مخزن در كلاس C2S1 تا C3S1 قرار مي گيرد. نتايج نشان داد كه همه پارامترها غير از pH، منيزيم، نيترات، سديم، BOD، COD و DO تغييرات معني داري بين فصول مختلف (05/0p < ) نشان دادند. همچنين اغلب پارامترهاي مورد مطالعه هر سه مخزن در يك دامنه قرار داشت و از بين همه پارامترهاي كيفي آب متوسط سالانه كلي فرم، سديم، كدورت و TSS تفاوت معني داري (05/0p < ) بين سه مخزن داشتند. همچنين ميانگين كلي فرم هاي گوارشي در مخزن 2 بطور معني داري بيشتر از دو مخزن ديگر بود كه به آلودگي در مجاورت مخزن يادشده مرتبط دانسته شد. نتيجه‌گيري: بررسي نمودار ويلكوكس و نيز شاخص WQI نشان داد كه هر سه مخزن از نظر مصرف كشاورزي و شرب در وضعيت متوسطي طبقه بندي مي‌شوند.

Introduction: Recently, as human population has been increased quickly, water problems and its distribution have affected water storage in the Third World, especially in arid and semi-arid areas like Sistan. The aim of this study was to investigate water quality of three reservoirs of Chah- Nimeh during different seasons of 1390. Methods: This research was done as descriptive-cross sectional for one year on three reservoirs. For water sampling, three stations at inlet, middle and outlet of each reservoir were chosen. The sampling was performed during four seasons of 1390, at the water depths of 10, 20 and 30 cm each at three replicates so that, totally, 324 water samples were taken. Then different water qualities including EC, pH, TDS, DO, TSS, turbidity, salinity, hardness, nitrate, nitrite, phosphate, temperature, coliform, BOD and COD were measured at laboratory. Finally, measured water qualities were assessed according to the universal standards. Results: The results of sampling were compared with the relevant standards of Iran, FAO, WQI and Wilcox regarding to different applications in drinking and agriculture sections. Assessment of the WQI showed that for the studied reservoirs this index was 54, 59 and 58, respectively, indicating moderate drinking water quality. Also, based on the Wilcox index, water quality classified as C2S1 and C3S1. The results also indicated that all the measured parameters except pH, Mg, NO3, Na, BOD, COD and DO showed significant changes (p < 0.05) with season. Also, coliform, Na, turbidity and TSS showed significant differences (p < 0.05) among the studied reservoirs, whereas most of the water quality parameters were in a similar range among the three reservoir. Also, the average coliform in reservoir No. 2 was higher than that of the other two reservoirs which was attributed to the pollution of adjacent area. Conclusion: Assessment of Wilcox Diagram and WQI index showed that all the three reservoirs were classified in moderate condition for agricultural and drinking applications.