تاملي در برهان اخلاقي كانت

An Inquiry into Kantʹʹs Moral Argument

نوشتار پيش‌رو در پي آن است كه برهان اخلاقي كانت را كه از برهان‌هاي شناخته شده براي اثبات وجود خداوند در الهيات مغرب‌زمين است، مطالعه و بررسي كند. از اين‌رو، نخست ديدگاه كانت را در زمينه ديگر برهان‌هاي اثبات وجود خداوند، همانند برهان وجود‌شناختي، برهان كيهان‌شناختي و برهان غايت‌شناختي مطرح ساخته و بيان مي‌كند كه اين برهان‌ها از نگاه كانت هيچ ارزش و اعتباري ندارند و اثبات وجود خداوند از راه هيچ‌يك از آنها امكان‌پذير نيست. سپس برهان اخلاقي كانت را ـ كه تنها تكيه‌گاه او در اثبات وجود خداوند است ـ بر اساس يكي از تقريرهاي شناخته‌شده از آن تبيين مي‌كند. سرانجام، به واكاوي و ارزيابي اين برهان از چشم‌اندازهاي گوناگون پرداخته و نشان مي‌دهد برهان اخلاقي كانت ـ كه از احكام عقل عملي است ـ توانايي اثبات وجود خداوند را به عنوان يكي از احكام عقل نظري ندارد.

The present article aims at studying Kantʹs moral argument for the existence of God, which is a well-known argument in Western theology. To begin with, it reviews Kantʹs stance in regard with other arguments for the existence of God such as ontological arguments, cosmological arguments and teleological arguments. According to Kant, none of these arguments is valid and thus none of them is able to prove the existence of God. The writer then deals with Kantʹs moral argument – the only argument he relies on to prove the existence of God – in accordance with one of its well-known versions. Eventually, he assesses Kantʹs moral argument from different perspectives, concluding that Kantʹs moral argument, being one of the judgments of practical intellect, is unable to prove the existence of God as one of the judgments of theoretical intellect.