مصونيت پارلماني در نظام حقوق اساسي ايران در پرتو انديشه قانونگذار اساسي

Parliamentary immunity in the Iranian constitutional system in the light of constitutional legislatorʹʹs idea

آزادي نماينده مجلس در اظهارنظر و راي، ضرورتي است كه تضمين آن مي تواند پاسداشت حقوق مردم را در پي داشته باشد. پيش بيني عدم مسيوليت نماينده نسبت به نظرات خويش (مصونيت ماهوي) و آيين دادرسي ويژه براي رسيدگي به اتهامات نمايندگان (مصونيت شكلي) در قوانين اساسي، ابزاري جهت تحقق اين دغدغه محسوب شده است. مصونيت پارلماني، در حقيقت، پوششي قانوني است براي مقابله با توطيه‏هاي احتمالي كه ممكن است عليه يك شخص مسيول صورت گيرد و نوعي جلوگيري از اعمال فشار بر نماينده است. اما اين مقوله در نظام حقوق اساسي ايران با چالش هاي جدي همچون تضاد با اصل برابري در مقابل قانون و قضا، مغايرت با موازين قضايي شرع و صلاحيت عام قوه قضاييه در رسيدگي به تظلمات روبرو شده است. در اين نوشتار بر آن بوده ايم كه به اين پرسش بنيادين پاسخ گوييم كه قانونگذار اساسي چه ديدگاهي نسبت به اين مقوله داشته و نظام حقوق اساسي كنوني تا چه ميزان، رويكرد قانونگذار اساسي را پي گرفته است. بدين منظور پس از آشنايي اجمالي با اين دانشواژه اساسي و كاوش در فرايند تصويب اصل 86 قانون اساسي در مجلس بررسي نهايي قانون اساسي، ديدگاه قانونگذار اساسي در مورد مصونيت پارلماني را واكاوي نموده و در پرتو اين نگرش، مصونيت پارلماني در نظام حقوق اساسي ايران را ارزيابي كرده ايم.

Representativesʹ freedom to speech and vote is a necessity, guaranty of which can lead to protection of peopleʹs rights. Foreseeing, in constitutions, irresponsibility of representative to his ideas and special procedure for his accusations are recognized as instruments to implement this concern. Parliamentary immunity, in fact, is a legal protection to contrast probable conspiracies that may be prepared to an official. But this subject has faced serious challenges in Iranian constitutional system, such as being in contrast with the principle of equality before the law and justice, contradiction with Islamic judicial principles and general jurisdiction of the judiciary. In this article we were to answer to this fundamental question that what is the viewpoint of constitutional legislator about the matter of parliamentary immunity and how much, in effect, present constitutional system has followed that approach. Hence, after a glancing introduction with this constitutional term and investigating the ratification process of principle 86 in The Chamber of Final Survey of Constitution, constitutional legislatorʹs standpoint is analyzed and in the light of that perspective, Parliamentary immunity in the Iranian constitutional system is evaluated.