التقاط، ويژگي ها و پيامدها

Characteristics and Consequences

اگر فهم ديني، بدون معيار و مرجع متين و قابل اعتمادي باشد، هرگونه تفسير و تعبير به حوزه ي دين شناسي وارد مي شود و مقوله ي التقاط از همين مجرا روي مي نمايد. التقـاط، درآميختـن چيزي به چيز ديگر است و التقاط ديني، درآميختن آموزه هاي غيرديني با آموزه هاي بلند ديني است كه در نتيجه، جوهره ي دين اصيل تجزيه خواهد شد و چيزي ديگر، معيار سنجش دين واقع خواهد شد و تفاسير مغاير با دين، به ميداني تجويزي وارد خواهد گرديد. حقيقت امر اين است كه دين گرايي اصيل با دين گرايي التقاطي، تقابلي ماهوي دارد. دو نمونه از التقاط را مي توان التقاط ليبرالي و ماركسيستي دانست، كه در فاصله ي دهه هاي گوناگوني با مفاهيم و آموزه هاي ديني التقاط يافته اند و دو خط التقاطي را به عنوان دو شاخصه ي فكري در ايران به وجود آورده اند كه پيامدهاي آن، در حوزه هاي معرفتي، اخلاقي، فرهنگي، سياسي، اجتماعي و... انحرافات عمده اي را سبب گشت. مهم ترين پيامد و نتيجه اي كه اين مقوله در تداوم تاريخ اش نشان داده ظهور پديده ي سكولاريزم در داخل و بدنه ي جامعه ي اسلامي بود، كه نتايج ناميموني را در اين حوزه، از خود بر جاي نهاد. به محاق كشاندن دين، افزايش التقاط و امتزاج در آموزه هاي ديني، حذف سياست و حكومت از اندام ديـن، عرفـي انديشي فهم ديني و نفي اجتهاد مصطلح، امتزاج و اختلاط آموزه هاي ديني با نگره اي سكولاريستي و دنيوي سازي آموزه هاي ديني، از قبيل مفاهيم اخلاق ديني، حقوق ديني، و نيز محدود سازي آموزه ها و حداقلي نمودن آموزه هاي ديني، و نفوذ تساهل و تسامح در انديشه هاي ديني، از جمله تغييراتي بود كه در گرايش هاي ديني و فهم آن حاصل گرديد. نتايج اين روند، رواج اباحي گري در عقيده و رفتار برخي از مسلمانان بود، كه البته روح حاكم بر نگره هاي سكولاريستي در فضاي جوامع ديني، به نوعي شكل يافت كه خود داستان غم باري بود كه حاكميت تفكر ليبرالي و استعماري را بر جوامع اسلامي متجلي نمود. بنابر اين سكولاريزم، يك نشانه براي عقب نشيني در حوزه ي دين گرايي هم شمرده شده و اين روند، زير بناي تغييرات دنيوي گرايانه در همه ي عرصه ها و ساحت ها گرديد.

I f it is possible to understand religion without a reliable authority, eclecticism arises, which allows for any type of understanding and interpreting of religion. Eclecticism is mixing two or several things of various natures, and religious eclecticism means mixing religious and non-religious teachings, as a result of which, things other than religion itself becomes the criterion for measuring religiosity and any interpretation of religion becomes possible. Pure religiosity is in sharp contrast with eclecticism. Two examples of religious eclecticism are religious-liberal and religious-Marxist currents occurring in recent decades in Iran. They have results in so many deviations in political, social, cultural and epistemological areas. The most important result was the rise of secularism within the body of Islamic thinking. Religious-secularists put religion on trial, gave religious teachings a secular interpretation, separated state from religion, negated the doctrine of ejtehad, and interpreted the values as being relative. Secularism was thus for certain Muslims a retreat from Islamic values and principles and a means through which secular changes were introduced in all areas of life.