التقاط، ضد عرفان و سلامت معنوي جامعه

Eclecticism, enemy to true mysticism and society s spiritual health

در اين جستار به وجه التقاطي آنچه نامبردار به «عرفان هاي نوظهور» است و خطري كه براي ركن مهم سلامت اجتماعي، كه سلامت معنوي است، دارد توجه شده است. از نظر نگارنده مقسم قراردادن لفظ عرفان و قسم قراردادن آنچه نامبردار به «عرفان هاي نوظهور» است جامعه ي ما را دچار نوعي خطاي اشتراك لفظ نموده است، و به طور استدلالي در صدد اثبات اين حقيقت است كه عبارت «ضد عرفان» براي چنين فرقه هاي التقاطي مناسب است، زيرا شاخص ها و مولفه هاي اين فرقه ها با هرگونه معرفت، به معناي اصيل آن، ناهماهنگ است. همچنان كه تقسيم معرفت به معرفت كاذب و معرفت صادق خطاست (چون مولفه ي صدق در تعريف معرفت اخذ شده است و معرفت كاذب تناقض نمون است)، نگارنده تقسيم عرفان به عرفان كاذب و عرفان حقيقي را نيز از عوارض همان خطاي اشتراك لفظ مي داند، چون شناخت حقيقت و ارتباط با مراتب مختلف آن در حد (تعريف) عرفان اخذ شده است، لذا «عرفان كاذب» نمي تواند يكي از اقسام عرفان و قسيم «عرفان حقيقي» باشد. تنها راه مجاز ورود اين فرقه ها در تقسيمي صحيح اين است كه راه هاي سلوك انسان و سبك و شيوه ي زندگي او را تقسيم كنيم به طريق عرفان و طريق ضد عرفان. يكي از عوارض اطلاق نام عرفان بر اين فرقه ها سوگيري مثبت ذهن مخاطب در رويارويي اوليه با اين فرقه هاي التقاطي است. از اين رو كلاسيك شدن اطلاق نام «ضد عرفان» بر اين فرقه-هاي التقاطي در ابتداي رويارويي معنايي جامعه ي ديني با آنها باعث توجه، حساسيت، مواظبت و مراقبت سلامت معنوي خواهد بود. تاثير «ضد عرفان» ها بر معرفت شناسي ديني محور ديگري است كه مورد توجه نويسنده در اين مقاله است. در اين ميان تاكيد شده است كه از شاخص هاي عرفان اسلامي لزوم هماهنگي كامل عقل و شهود با وحي و شريعت است و در غير اين صورت آنچه در گذشته يا امروز به نام عرفان اسلامي، اما مخالف اين اصل و ركن اساسي ترويج شده است، نيز، در ذيل «ضد عرفان» طبقه بندي مي شود و همانقدر دچـار عارضه ي التقاط، و براي سلامت معنوي جامعه خطرناك است كه فرقه هاي التقاطي جديد.

I n this paper, the writer discusses what is known as modern mysticisms, which has posed a threat to the society’s spiritual health. The writer begins with the claim that naming such thinking currents as mystic is misleading as they should be truly named anti-mystic currents. Equally misleading, the writer states, is division of knowledge to false and true because the concept of false knowledge is paradoxical. According to the writer, if such thinking currents are named as mystic, the mind meets them in a positive way in the first encounter, but labeling them as anti-mystic sharpens the society’s sensitivities and brings their attention to the dangers posed by such thinking currents. The writer also discusses the effect of such anti-mystic currents on religious epistemology. According to the writer, one of the basic tenets of Islamic mysticism is complete conformity of the intellect with revelation and the Shariat; otherwise, whatever we know today as Islamic mysticism should be labeled as anti-Islamic.