نرخ تعرفه و فرار مالياتي در واردات ايران از شركاي مهم تجاري: در سطح داده هاي 6 رقمي، برمبناي الگوي داده هاي تلفيقي

Tariff Rates and Tax Evasion in Iran’s Imports from Major Trading Partners at Six-Digit HS Level Based on Panel Data Model

فرار از پرداخت ماليات بر واردات يكي از علل شكل گيري اقتصاد غير رسمي است. فرار مالياتي، درآمدهاي دولت را كاهش مي دهد و محدوديت هايي را در اجراي سياست هاي اقتصادي به وجود مي آورد. در اين مقاله، رابطه بين نرخ تعرفه و فرار مالياتي در سطح داده هاي تجاري 6 رقمي بر اساس طبقه بندي سيستم هماهنگ ( ) ميان ايران و 12 شريك تجاري آن طي سالهاي (2008-2003) مورد بررسي قرار گرفته است. فرار مالياتي بر اساس روش باگواتي به صورت تفاوت بين ارزش صادرات گزارش شده به ايران و واردات گزارش شده توسط ايران از شركاي تجاري، تعريف شده است. نتايج حاصل از تخمين مدل هاي فرار مالياتي، نشان مي دهد كه رابطه مثبت و معني داري بين اختلافات تجاري يا فرار مالياتي و نرخ هاي تعرفه در مورد 27917 توليدات تحت بررسي وجود دارد و كشش فرار مالياتي نسبت به نرخ هاي تعرفه 67/0 است؛ يعني با افزايش 1 درصدي نرخ تعرفه، 67/0 درصد فرار مالياتي افزايش مي يابد. همچنين كشش فرار مالياتي نسبت به نرخ تعرفه براي كالاهايي داراي نرخ تعرفه بالاتر از ميانگين 8/0 است و به عبارت ديگر، فرار از پرداخت ماليات در مورد كالاهاي با نرخ تعرفه بالاتر بيشتر اتفاق مي افتد. اثر مثبت نرخ تعرفه بر فرار مالياتي در مورد كالاهاي داراي نرخ تعرفه كمتر از ميانگين تاييد نمي شود.

Tax evasion linked to imports is a cause for forming informal economy. Tax evasion decreases government revenue and makes restrictions in implementing economic policies. This paper investigates relationship between the tariff rate and tax evasion at the six- digit HS level on trade data of Iran and its twelve major trading partners during 2003 to 2008. According to Bhagwati method, Tax evasion is defined as the discrepancy between the value of imports, reported by Iran, and the value of exports to Iran, reported by its trading partners. The results from estimated tax evasion models show that there is positive and significant relationship between the trading discrepancies or tax evasion and tariff rates among 27917 products. The elasticity of tax evasion with respect to tariff rates is 0.67, i.e. each one-percentage-point increase in the tariff rates raises tax evasion by 0.67 percent in case of total products. Additionally, the elasticity of tax evasion with respect to tariff rates is 0.8 for goods having tariff rates above average. In this case, tax evasion is more likely. The positive impact of tariff rate on tax evasion is not verified for goods having tariff rates lower than average.