برآورد منافع حاصل از ترانزيت گاز طبيعي از طريق خط لوله در مقايسه با واردات- صادرات گاز كشور ايران

Estimating the Benefits of Natural Gas Transit by Pipeline Compared to Import-Export of Gas in Iran

پراكندگي نقاط توليد و مصرف گاز در سطح جهان از يك سو و افزايش روز افزون تقاضاي گاز از سوي ديگر منجر به افزايش حجم تجارت گاز شده است، لذا شرايط انتقال گاز و ترانزيت، به عنوان يكي از موضوعات مهم بازار انرژي محسوب مي‌شود. با توجه به موقعيت استراتژيك و ذخاير گاز و نفت ايران در سطح جهاني، مي‌توان از منافع حاصل از تجارت جهاني گاز برخوردار شد. در اين چارچوب، مقاله‌ي حاضر پس از بررسي روش‌هاي متداول حق ترانزيت، به مقايسه‌ي منافع حاصل از عوارض عبور و هزينه هاي انتقال گاز با منافع حاصل از واردات و صادرات گاز از كشور تركمنستان به تركيه پرداخته است. در واردات و صادرات گاز ملاك عمل، قرارداد با كشور واردكننده و صادركننده مي‌باشد. اما در ترانزيت گاز توسط خطوط لوله، كشور سومي كه از حق ترانزيت بهره‌مند مي شود، براي بيشينه كردن تابع سود خود به مذاكره و چانه زني با عرضه كننده و تقاضاكننده پرداخته و در عين حال عرضه كننده و تقاضاكننده نيز براي كمينه كردن حق ترانزيت با كشور ثالث چانه-زني مي كنند، كه در نتيجه نقطه‌ي بهينه براي قيمت ترانزيت حاصل مي شود كه با شرايط بازار تطابق دارد. نتايج نشان مي دهد كه منافع حاصل از واردات از تركمنستان و صادرات گاز به تركيه، در قياس با ترانزيت كم‌تر مي باشد.

Estimating the Benefits of Natural Gas Transit by Pipeline Compared to Import-Export of Gas in Iran Afshin Javan Faculty Member, Institute for International Energy Studies, af_javan@yahoo.c.uk Mansoureh Raam MA in Energy Economics and Marketing, National Iranian Natural Gas Company Cooperate Planning, ramm@nigc.ir Vida Rashidi * MA in Energy Economics and Marketing, National Iranian Natural Gas Company rashidi_v@nigc.ir Received: 2011/04/18 Accepted: 2012/10/02 Abstract Different locations of Natural Gas production and consumption on the one hand and the rapid increase in Natural Gas demand other are two main factors that increase Natural Gas trade volume in the world. As a result Natural Gas transit and transmission conditions are one of the most important issues in the energy market. Due to the strategic location of Iran and its oil and Natural Gas reserves the country can benefit from this global trade. This paper evaluates usual ways of calculating transit fees and compares the economic benefit of Natural Gas import from Turkmenistan and its export to Turkey given transit fees and transmission costs. The main factor in Natural Gas import – export is the agreement on import and export prices. In the case of Natural Gas transit by pipeline, the third party can maximize his profit function by bargaining with seller and buyer for higher transit fees while the buyer and seller bargain for lower fees, until a market clearing optimal price is reached. The Results indicate that profits of importing natural gas from Turkmenistan and exporting to Turkey are lower than natural gas transit fees. JEL Classification:E37, F13, F17, F52, Q40 Keywords: Economic Evaluation, Natural Gas Export, Natural Gas Import, Natural Gas Transit