بررسي كارنامه وكيل نفس نفيس همايون در دوره سلطنت شاه اسماعيل و شاه طهماسب ( 984 ـ 907 ق /1577 ـ1502 م)

A Study of the Records of Wakil-i Nafs-i Nafis-i Humayun during the Reign of Shah Esma‘il Safawi and Shah Tahmasb (907-984/1502-1577)

در دوره سلطنت شاه اسماعيل يكم، مقام وكيل نفس نفيس همايون به عنوان نايب‌السلطنه انجام وظيفه مي‌كرد. شاه اسماعيل پس از شش سال كه اين عنوان در اختيار يكي از اهل اختصاص كه ترك قزلباش بود قرار داشت، آن را به يك فرد غير ترك واگذار كرد و تا پايان عمر به همين رويه ادامه داد. خاستگاه اجتماعي مقام وكيل در اين دوره، عملكرد سياسي و اجتماعي وكلا، چالش‌ها و مشكلات فراروي آنان همراه با تبيين وجوه اشتراك و اختلاف وكلاي اين دوره، اهداف اصلي اين مقاله را تشكيل مي‌دهد.

In the reign of Shah Isma‘il I, the position-holder Wakil-i Nafs-i Nafis-i Humayun would serve as the regent (nayib al-saltana). After six months that this position was held by one of the elites who was a Qizilbash Turk, Shah Isma‘il handed it over to a non-Turk and continued the same procedure to the end of his life. The present article is mainly intended to study the social origin of the wakil (representative, deputy) position in this period, the socio-political function of the councilors, the challenges and difficulties faced by them, and explanation of the similarities and differences among the councilors of this era,