آسيب شناسي آثار معماري ايران از ظهور اسلام تا قرن هفتم هجري

Pathology of the Iranian Architectural Works from the Advent of Islam up to the Seventh/Thirteenth Century

عواملي را كه در آسيب رساندن و تخريب بناهاي تاريخي ايران نقش داشته است، مي توان به دو دسته تقسيم كرد: نخست، پديده هايي طبيعي همچون سيل، زلزله، قحط و خشكسالي، و دوم، رفتارهاي انساني كه گاه خواسته و گاه ناخواسته، خسارت هايي را به بناهاي تاريخي وارد ساخته است. سياست هاي نادرست حاكمان كه معمولاً منجر به بروز جنگ و درگيري شده، كشمكش و نزاع ميان پيروان فرق و مذاهب گوناگون، وضعيت نامناسب اقتصادي جامعه و از دست رفتن جنبه كاربردي برخي از بناها، از جمله عوامل انساني است كه در صدمه و آسيب رساندن به بناهاي تاريخي نقشي موثر داشته‌اند. اين مقاله به عوامل تخريب كننده آثار معماري ايران در عصر اسلامي تا برآمدن مغولان (سده 7 ق) پرداخته است. اين كار با جستجو در منابع تاريخي، جغرافيايي و ادبي و تكيه بر گزارش هاي موجود در اين آثار صورت پذيرفته است.

The factors that have been influential in the damaging and destroying the Iranian historical monuments can be divided into two categories: first, the natural phenomena such as floods, earthquakes, famines, and droughts; and second, human behavior that on some occasions had intentionally or unintentionally caused some damages to the historical monuments. The flawed policies of the rulers that have usually resulted in wars and conflicts, the struggles and disputes among the various sects and schools of thought, the adverse economical situations of the society, and the loss of functionality of the monumental buildings are among the human factors that have been strongly effective in damaging the historical monuments. The present article addresses the destructive factors of the Iranian architectural works in the Islamic era until the rise of the Mongols (7th/13th century). This research has been carried out by searching into the historical, geographical, and literary sources and relying on the reports available on these works.