واكنش جامعه ماكروفون‌ خاك به تغيير در مديريت زراعي و نوع محصول در منطقه شيروان

Response of Soil Macrofauna Community to Variation of Crop Type and Management in Shirvan Region

ماكروفون‌هاي ساكن در خاك از اجزاي مهم تنوع‌زيستي خاك به‌شمار مي‌روند. با هدف بررسي تاثير نوع محصول و شيوه مديريت زراعي بر جامعه ماكروفون خاك سه زيستگاه شامل مزارع يونجه، مزارع كم‌نهاده گندم و مزارع پرنهاده گندم مورد پيمايش قرار گرفت. براي هر زيستگاه شش واحد نمونه گيري منظور گرديد. در هر واحد نمونه گيري ماكروفون‌هاي خاك با استفاده از تله‌هاي چاله‌اي جمع آوري و به تفكيك خانواده شمارش شدند. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از آناليزهاي تقابل، تشابه و تجزيه به مولفه‌هاي اصلي انجام گرفت. نتايج آناليز تقابل نشان داد كه شاخص شانون در محصول يونجه (11/2) بيش از محصول گندم ( 88/1) مي‌باشد. انجام آناليز تشابه حاكي از اختلاف در تركيب جامعه ماكروفون خاك دو محصول داشت به نحوي كه ماكروفون هاي مفيد شامل عنكبوتيان، سوسك زميني و كرم هاي خاكي در محصول يونجه فراوان تر بودند. پايايي و تخريب كمتر محصول يونجه عامل اصلي اين فراواني تشخيص داده شد. در حالي كه اختلاف محسوسي بين دو شيوه مديريت كم‌نهاده و پرنهاده گندم از نظر شاخص‌هاي تنوع مشاهده نگرديد با اين وجود تركيب متفاوتي از ماكروفون‌ها در دو شيوه مديريتي شكل گرفت. گرايش ماكروفون‌هاي مفيد خاك به سكونت در زيستگاه كم‌نهاده قابل درك بود. عمده اختلاف در تركيب ماكروفون‌ها به عدم كاربرد علف‌كش‌ها و مصرف كمتر كودهاي نيتروژنه در زيستگاه كم‌نهاده گندم نسبت داده شد. به طور كلي نتيجه گرفته شد كه بهبود تنوع‌زيستي ماكروفون هاي خاك نيازمند بكارگيري مديريت كم‌نهاده و وارد كردن بقولات در برنامه تناوب زراعي مي باشد.

Soil macrofauna are important components of soil biodiversity. Three habitats of macrofauna were selected in alfalfa fields, low-input and high-input wheat fields to study the effect of crop type and management on soil macrofauna community in Shirvan region. Six sample units were considered in each habitat. In each sample unit, the macrofauna collected in pitfall traps were sorted and counted in terms of family. Data were analyzed using contrast analysis, ANOSIN and PCA. The contrast analysis showed that Shannon index in alfalfa (SI: 2.11) was larger than wheat (SI: 1.88). The ANOSIN analysis revealed that the soil macrofauna communities of the two crops were different, since beneficial macrofauna such as spiders, ground beetles and earthworms were more abundant in the alfalfa field. Major reason for this abundance was lower soil disturbance and the perennial mode of growth of alfalfa. Although there was no significant difference between low-input and high-input management of wheat, different compositions of macrofauna were formed in the two managements. The greater tendency of the soil beneficial macrofauna to reside in low-input wheat fields was attributed to lack of herbicides application and low use of nitrogen in low-input management. Overall, it was concluded that improvement of soil macrofauna biodiversity required application of low-input management and inclusion of legumes in crop rotation.