تحجرگرايي در عرصه ي پنداري، رفتاري و كرداري

The consequences of dogmatism on thoughts and behavior

نويسنده در آغاز نگاهي به خاستگاه جمود و تحجر دارد تا نقطه ي انحراف آن روشن شود. دو مورد از گذشته تا حال را يادآور مي شود و اين بدان خاطر است كه به عقيده ي وي تا انسان نسبت به منشا يك عارضه آگاهي نداشته باشد، قادر به درك آن نيست و نمي تواند در صدد رفع و جبران آثار و فرامدهاي ناخوشايند آن برآيد؛ چه آن كه رفتار و كردار انسان در گرو نوع آگاهـي او از مسايـل است و اين همان چيـزي است كه پندار او را شكل مي دهد. وي در ادامه خاطرنشان مي سازد كه تحجر گرچه منشا گرفته از جهل است، ليكن اين جهل به معناي بي سوادي نيست، بلكه به معناي سرپوش نهادن روي چراغ عقل و فروميراندن آن است. از اين رو با دو نوع تحجر رو به رو هستيم؛ جمود معرفتي و جمود ناآگاهي. سپس در بخش هاي بعدي دامنه ي بحث را به گستره ي ميدان تحجر در عرصه هاي گوناگون زندگي انسان، همچون اقتصاد خانواده، مسايل اجتماعي ـ فرهنگي، آموزشي ـ تربيتي، اقتصادي ـ اجتماعي كشانده، نشانه هايي از تظاهرات رفتاري و پنداري آن را يادآور مي شود و با نتيجه گيري به نوشتار خود پايان مي بخشد. نكته هاي اين نوشتار عبارتند از: • تحجر داراي دو بعد افراط و تفريط است، چنان كه جمود با تمام گستره ي خود گونه اي از تفريط است و غلوّ گونه ي افراط آن. • ميان اطاعت كوركورانه ي ناشي از جمود، و تعبد يا تسليم عبادي تفاوت است. • نوعي از جمود و تحجر را در قالب آزاد انديشي مي بينيم، چنان كه مسلك عقلانيت ليبرال قديم و جديد بدان مي نگرد. • سخت گيري در مناسك ديني موجب زده شدن از اصل دين و ايجاد مقاومت در برابر آموزه هاي آن، و در نهايت منجر به رويكرد نسل نو به سكولاريسم مي شود. • تهاجـم فكـري و فرهنگـي عامل بيروني انحطاط است و موجب التقاط مي شود، ولي جمود عامل دروني انحطاط است، موجب تحجر مي شود. نقطه ي مقابل جمود اباحي گري و حد وسط اين دو، روشن بيني و به تعبير ديگر، عقلانيت و بصيرت است.

I n this paper, the writer first mentions ignorance as the source of dogmatism, and makes a distinction between ignorance and illiteracy. He defines dogmatism as ignoring the intellect. The writer then expands the discussion and touches on the effect of dogmatism on various aspects of man’s life including economic, family, social, cultural, and educational issues. The writer concludes with several statements. For example, he says that blind submission resulting from dogmatism is different from submission resulting from knowledge and belief. He also says that we should not be pedantic on practicing Islam because this may shun the modern generation from Islam and drive them towards secularism.