مولفه‌هاي نظريه اجتماعي بر اساس مباني شناخت جامعه در قرآن

Social Theory Components according to the Basis of Knowing the Society from the Quran

رويكردهاي علم ديني تا كنون از دو طريق گسترش يا اصلاح روش‌ها و تكنيك‌هاي علمي و فربه كردن محتوا و داده‌هاي علم، علوم جديد را اصلاح يا علومي ديني ايجاد كرده‌اند. شرط توليد علم اولا اين است كه بتوان نظريه‌هايي از گزاره‌هاي ديني ساخته و پرداخته كرد و ثانياً اين نظريه‌پردازي‌ها هماهنگ با پارامترهاي پارادايمي و در پرتو مولفه‌هاي جهان‌بيني ديني صورت پذيرد. مولفه‌هاي يك نظريه اجتماعي، مباني شناخت جامعه (واقعيت اجتماعي) است كه بايد ديد اين مباني از نظر قرآن كدامند. از اين رو مي‌توان اين سوال را مطرح كرد كه چه چيز يا چيزهايي مبناي شناخت جامعه از منظر قرآن است؟ اين مفاهيم اساسي شناخت جامعه در قرآن، به توليد چه نظريه‌اي مي‌انجامد؟ اين تحقيق در پي شناسايي و ارايه امكانِ استنباط مباني يا مولفه‌هاي تشكيل‌دهنده يك نظريه اجتماعي از آيات قرآن، به منظور فهم و تبيين واقعيات اجتماعي است. بنابراين مهم‌ترين مبناي شناخت جامعه از ميان مباني پنج‌گانه شناختِ جامعه (مردم، نياز، ارتباط، اختلاف و آرمان) در قرآن، مفهوم ارتباط است كه به عنوان محور اصلي شناخت جامعه اهميت به سزايي دارد. روش در اين تحقيق نيز «روش مبناشناسي» است كه تلفيقي بين روش تفسير موضوعي قرآن، تحليل محتوا (مفهوم‌پردازي، مقوله‌بندي مفاهيم و تعيين مفاهيم اصلي)، و كشف و بيان ربط منطقي بين مفاهيم اصلي است.

By now, the approaches of the religious science have created religious science or improved contemporary sciences through two ways: the development or improvement of the methods and scientific techniques and developing contents and science data. The condition to produce science is firstly to create and set theories through religious components; secondly these theories have harmony in paradigm parameters and form in the light of religious world view. The components of the social theory are the bases of the society study (the reality of the society) which should be seen what they are according to the Quran. Therefore this question can be pointed out what is or are the bases of society study. What theories are resulted from these basic concepts of society studying in the Quran? This research attempts to present and define the presumption of the basis or components which comprise a society theory from the Quran verses to understand and determine the reality of the society. Therefore, the most important base to study the society among five basis of knowing the society (people, necessity, communication, disagreement, hope) in the Quran is the communication concept as a main pillar of knowing the society. The method in this research is the base ology which is the combination of thematic Quran interpretation and continent analyses (conceptualizing, concept categorizing and determining the main concept) and detection and explanation of the logical relation between the main concepts.