تعيين بهترين وزن هنگام تولد بره‌هاي نژاد قره‌گل در رابطه با زنده‌ماني آنها تا سن شيرگيري

Determination of the best birth weight for survival to weaning in Karakul breed lambs

براي ارزيابي عوامل غيرژنتيكي موثر بر زنده‌ماني بره‌هاي قره‌گل از زمان تولد تا سن از شيرگيري، 6426 ركورد كه بين سالهاي 1370 تا 1387 در مركز اصلاح نژاد قره‌گل سرخس جمع‌آوري شده بود بكار رفت. صفات مورد مطالعه شامل زنده‌ماني تجمعي در سنين تولد تا 14، 30، 60 و 90 روزگي بود. براي هر صفت، مدل خطي شامل اثرات سال و ماه تولد بره، نوع تولد، جنس بره، سن ميش و متغير كمكي وزن تولد بره (خطي و درجه دوم) بود. تجزيه و تحليل آماري به كمك رويه GLM نرم افزار آماري SAS انجام شد. بجز سن ميش تمامي عوامل بر صفات مورد بررسي اثر معني دار داشتند (01/0P < ). ميزان مرگ و مير تا سن از شيرگيري در كل گله، تك قلو و دو قلوها به‌ترتيب 8، 87/5 و 79/17 درصد بود. خطر نسبي مرگ، از زمان تولد تا 30 روزگي روند صعودي و بعد از آن روند نزولي داشت. در بره‌هاي نر و دوقلوها ميزان مرگ و مير در مقايسه با ماده‌ها و تك‌قلوها بالاتر بود. ميانگين وزن تولد تك‌قلوها 675/0±32/5 و دوقلوها 655/0±25/4 كيلوگرم بود. وزن تولد بهينه كه در آن زنده‌ماني بيشينه بود در سنين تولد تا 14، 30، 60 و 90 روزگي در تك‌قلوها و دوقلوها به‌‌ترتيب 78/5 و 68/4، 88/5 و 86/4، 93/5 و 03/5، و 93/5 و 5 كيلوگرم بود. وزن تولد بهينه در سنين تولد تا 14، 30، 60 و 90 روزگي در بره‌هاي نر و ماده به‌ترتيب 9/5 و 4/5، 1/6 و 6/5، 4/6 و 6/5، و 9/5 و 5 كيلوگرم بود. پيشنهاد مي‌شود كه در نژاد قره گل براي بهبود زنده‌ماني، بجاي انتخاب براي وزن تولد سنگين‌تر، انتخاب براي وزن تولد بهينه انجام شود.

To study the effect of non-genetic factors on survival of Karakul lambs from birth to weaning age 6,426 records collected from year 1992 through 2009 were used. Traits under study were cumulative survival from birth to 14, 30, 60 and 90 days of age. For each trait a linear model fitted which included the factors of lambsʹ year and month of birth, type of birth, sex, age of dam and birth weight (as linear and quadratic covariates). The GLM procedure of SAS software was applied. All the factors except for age of dam had significant effects (P < 0.001) on traits. Mortality to weaning age in total, single and twins were 8%, 5.87% and 17.79% respectively. Hazard ratio of death from birth to 30d of age had increasing trend and after that till weaning showed decreasing one. In males and twins hazard of death was higher compared to females and single lambs. Average birth weight in singles and twins were 5.32(0.67) and 4.25(0.65) kg respectively. Optimum birth weight in which survival would be maximum in 14, 30, 60 and 90 days of age in singles and twins were 5.78, 4.68; 5.88, 4.86; 5.93, 5.03 and 5, 5.93 kg respectively. Optimum birth weight in which survival would be maximum in 14, 30, 60 and 90 days of age in male and female lambs were 5.9, 5.4; 6.1, 5.6; 6.4, 5.6 and 5.9, 5 kg respectively. It can be suggested that in order to develop the survival of Karakul lambs we select lambs on the basis of the optimal birth weight instead of the higher one.