نسبت طبيعت و معماري از منظر هستي شناسي اسلامي پژوهشي در خانه هاي سنتي فلات مركزي ايران با تمركز بر چهار خانه شاخص دريزد، نايين و كاشان

Nature and Architecture in Islamic Ontology A survey on traditional houses of central plateau of Iran with emphasis on four houses in Yazd, Naeen and Kashan

حوزه انديشه معاصر، نمايانگر شكل گيري نظريه هاي گوناگوني است كه هريك با جستجوي رابطه اي هماهنگ ميان انسان و طبيعت، عرصه هستي شناسانه نويني را ارايه مي دهند. اين امر، به اِعمال رويكردهاي متفاوتي نسبت به طبيعت در معماري منتج شده است. گوناگوني مباني نظري مطرح شده و رويكردهاي معماري مبتني بر آن، خود گواهي روشن بر نبود توافق در فهم شايسته طبيعت و نسبت حقيقي ميان طبيعت و معماري است. در مقاله پيشرو، تلاش نگارنده برآن بوده تا با پاسخ گويي به اين پرسش كه رابطه حقيقي طبيعت و فضاي سكونت انسان، چگونه محقق مي شود و شرح نسبت ذاتي طبيعت و معماري، به تبيين كيفيت حضور طبيعت در فضاي سكونت انسان و انشاي رويكردهاي معمارانه به طبيعت در دو عرصه؛ مباني نظري و كاربردي بپردازد. روند پژوهش بدين گونه است كه نخست با تكيه بر روش استدلال منطقي در ساحت انديشه اسلامي به عنوان پشتوانه اي مبتني بر غايت و ذات انسان و طبيعت، اين مهم به اثبات رسيده كه تحقق كيفيت حقيقي معماري و غايت مقدر آن در چگونگي و كيفيت ارتباط آن با طبيعت در سطوح و مراتب مختلف، استوار است. سپس، اشكال گوناگون حضور طبيعت در بناهاي مسكوني معرفي شده و نهايت، به تبيين رويكردهاي شايسته معماري به طبيعت با استناد بر كيفيت حضور طبيعت در فضاي سكونت انسان، پرداخته شده است. براي دستيابي به آنچه گفته شد، با استناد به روش تحقيق مبتني بر زمينه، رويكردهاي معماري سنتي به طبيعت با تمركز بر خانه هاي فلات مركزي ايران در منطقه هاي كاشان(خانه بروجردي ها و عامري ها)، يزد(خانه لاري ها) و نايين(خانه پيرنيا)، همچون الگويي شايسته از ارتباط با طبيعت، بازكاوي شده اند. آنچه پژوهش حاضر در فرجام كار برآن تاكيددارد، توجه به حضور چندجانبه طبيعت در تمامي وجوه و مراتب معنايي مترتب بر آن در قالب دو رويكرد كلان؛ هم آوايي و كمال بخشي معماري به آنها است.

Trying to propose a harmonious interaction between human and Nature, new ontological theories have been developed in the course of recent decades, resulting in different approaches to nature in architecture. The multiplicity and variety of these theoretical and practical frameworks is a definite confirmation of the unclear understanding of Nature and its interaction with architecture. This paper addresses the question what is the true interaction between Nature and the built environment? Clarifying such a relationship between Nature and architecture, different aspects of Nature’s manifestation in the built environment and architectural approaches to Nature will be explored both in theoretical and practical points of view. Investigating Islamic doctrine via deductive argument, it is going to be proven that the quality of architecture depends on the quality of its relation to Nature at different levels and aspects. Accordingly, different types of Nature manifestation and architectural approaches to Nature will be presented. Achieving this aim, the approaches of Iranian traditional architecture will be studied by concentration on four houses in Kashan, Naeen and Yazd and using the ground-based method of research. As a result, this paper is going to emphasize the all-embracing presence of different aspects of Nature through two fundamental architectural notions, i.e. perfection and harmony.