تبيين و بازشناسي ظرفيت نظريه‌هاي ناظر به آموزش ارزش‌ها در نظام آموزشي از منظر اثربخشي

Reassessment of the Power associated with Values Education Theories in the Education System from an Effectiveness Perspective

در مقدمه اين بحث به اين پرسش اساسي و مقدر پاسخ داده خواهد شد كه «ملاك اثربخشي در آموزش و به‌ويژه آموزش ارزش‌ها چيست؟» آموزشي داراي اين ويژگي دانسته شده است كه اجمالا آثار «تربيتي» داشته و منجر به بروز رفتار آگاهانه مطابق با آن ارزش مي‌شود. چنين آموزشي، به‌عبارت ديگر، بايد فرد را در عميق‌ترين لايه‌هاي وجودي يا به تعبير مرجّح نگارنده در سطح «هويت» درگير سازد و در نتيجه از او انسان متفاوتي پيش و پس از اين آموزش‌ها بسازد كه به افراد و گروه‌هايي شبيه و به افراد و گروه‌هايي بي‌شباهت است. آموزش فاقد اين ويژگي عبث، ابتر و ناكارآمد ارزيابي مي‌شود. مطلوبيت آموزش با اين كيفيت، يعني كيفيت به اصطلاح «تربيتي» يا «هويتي»، در كليه ساحت‌هاي يادگيري و به‌ويژه ساحت اخلاق و ارزش‌ها بر كسي پوشيده نيست. لذا بايد در تلاش براي دستيابي به رويكردهايي بود كه اين مهم را ممكن و ميسر سازد. در اين نوشتار و در چارچوب رويكرد مطالعاتي موسوم به سنتز پژوهي، خوانندگان در معرض سيري هدفمند كه نگارنده در اين وادي انجام داده و به قدر وسع كوشيده تا مهم‌ترين مباحث مطرح شده در منابع تخصصي تعليم‌و‌تربيت را شناسايي نمايد، قرار مي‌گيرند. حاصل اين جست‌وجو دستيابي به تلفيق مشتمل بر پنج رويكرد است كه هركدام از زاويه‌اي خاص نوري بر موضوع تابانده، موجب احياي اصلي از اصول شناخته شده يادگيري اثر‌بخش مي‌شود و مجموع آن‌ها مي‌تواند نتايجي نيكو از حيث تربيتي در اين زمينه به بار آورد. رويكردهاي پنجگانه مورد بحث عبارتند‌از: • رويكرد فرهنگي، با محوريت آرا جكسون،سَرَسون ، استِن هوس و ويگوتسكي؛ • رويكرد تلفيقي، با محوريت آرا رَگ، فوگارتي و دِرِيك؛ • رويكرد هنري، با محوريت آرا برودي و پركينز؛ • رويكرد شناختي، با محوريت آرا ايگِن و برونر؛ • رويكرد كنش وري، با محوريت آرا آيزنر.

n the introductory section of the article, the author deals with the criteria for effectiveness of education and how an effective education can be differentiated from a non-effective one. The answer provided is that effective education, in any domain, is education that leaves an impact on learner’s identity and, thus, becomes part of his/her being. Desirability of education with such quality is an assumption that supports the remaining arguments presented in the article which has as its major focus, education in the sphere of values. By resorting to an integrative mode of inquiry, the author has attempted to survey the relevant literature in this area. The result has been identification of the five approaches to effective values education for childhood age range. They are called the cultural, the integrated, the artistic, the cognitive and the action/practice approach. The education systems are advised to benefit from the unique potential of these approaches in an eclectic fashion. That is, none of the mentioned approaches should be eliminated from the scene in pursuing the appropriate goals; rather an interdisciplinary and context-specific reference to the five approaches should become the order of practice in the education system. Keywords: Values Education, Theories, Effectiveness, Interdisciplinary