كليدواژه :
تاريخ معاصر ايران , غرب , غرب‌شناسي , فلسفه‌هاي جديد , كريم مجتهدي
چكيده فارسي :
در دوران معاصر، توانايي علمي در حوزه فناوري و سلطه سياسي غرب همواره براي جوامع ديگر مسيله بوده‌است؛ نوع تصوري كه ايراني‌ها از غرب دارند به‌سبب ويژگي استعماري آن اغلب با ساده‌انگاري وسطحي‌نگري همراه بوده است. در اين زمينه، نگاه مناسب به غرب مستلزم شناخت دقيق، مبنايي، عميق، و همه‌جانبه آن است. جلوه‌ها و تبلورهايي از غرب، در دوران تمدني‌اش، در قالب انديشه‌ها، ديدگاه‌ها و برجسته‌شدن متفكران غربي به همراه انتقال آثار آن‌ها در كشورهاي غير‌غربي ظهور پيدا كرده است. ايران هم يكي از اين كشور‌هاست كه در دوران معاصر در معرض اين ظهور و بروزها بوده است. در اين زمينه، تاريخ آشنايي ايرانيان با جلوه‌ها و تبلورهاي غربي از لحاظ تاريخي و انديشه‌اي در وضعيتي كه هنوز شناخت غرب موضوعي جدي است از كارهاي ضروري است. يكي از فعالان علمي و پژوهشگران فعالي كه به پژوهش غرب‌شناسي ايرانيان پرداخته تا هم غرب را معرفي كند و هم با اين معرفي خودشناسي ايراني‌ها از خودشان را بيشتر كند، كريم مجتهدي است. كار وي هم آرا يك ايراني در زمانه خودش به غرب را نشان مي‌دهد و هم نگاه ايرانيان ديگر به غرب را بررسي مي‌كند. در اين مقاله به جنبه دوم اثر او پرداخته‌ايم. شناخت از زاويه نگاه فلسفي، كه مجتهدي روي آن تاكيد مي‌كند، از اين جهت اهميت دارد كه معتقد به پايه‌گذاري تمدن امروزي غرب بر مباني فلسفي است.
در اين مقاله، آرا مجتهدي از تصور و نگاه ايرانيان درباره دوره جديد معاصر غرب، انديشمندان موثر و كارهايي كه ايرانيان در ارتباط با آن انجام داده‌اند، بررسي و پردازش شده است.
روش اين مقاله توصيفي ـ تحليلي است. يافته‌ها هم نشان مي‌دهد كه در ارتباط با غرب، فعاليت‌هايي از جانب ايرانيان طرفدار غرب، مانند ملكم، آخوندزاده، حسينقلي آقا، و موافقان بهره‌گيري از داشته‌هاي مناسب آن، مثل سيدجمال و ملاعلي زنوزي صورت گرفته‌است. همچنين نشان مي‌دهد شناخت ايرانيان از غرب نه تنها مناسب نبوده بلكه نادرست و با سو فهم همراه بوده و در نتيجه فايده‌اي اساسي براي جامعه ايراني در‌بر‌نداشته است.
چكيده لاتين :
In the contemporary era, the Western scientific capabilities in the field of technology and her political domination have been two important issues for other societies. The idea Iranians have of the West, because of her colonialist character, is mostly accompanied by some oversimplifications. In this regard, a proper view to the West requires accurate, fundamental, deep, and comprehensive knowledge of her. In the non-western countries, some manifestations of the West have appeared in the form of ideas and views as well as emphasis put on the western thinkers and their works in their civilizational era. Iran is one of these countries which has been, in the contemporary era, subject to such manifestations. In this concern, and while knowledge of West is still a serious issue, [study of] the history of Iraniansʹ familiarity with the western manifestations, in their historical and intellectual terms, is among necessary duties. One of the vigorous scientists and researchers who discusses studies of the West done by Iranians is Karim Mojtahedi. While doing this, he introduces the West; and, through this introduction, Iranians may know themselves in a better manner. His work shows the ideas of an Iranian of the West in his own time; and, at the same time, it discusses the ideas of other Iranians of the West which, in the present article, more emphasis has put on it. Knowing from a philosophical point of view, on which Mojtahedi puts emphasis, is important since he thinks that the contemporary civilization of the West has been founded on philosophical foundations.
The present article discusses and processes ideas of Mojtahedi, views of Iranians to the contemporary modern time of the West, [western] influential thinkers, and works done by Iranians in this field.
The methodology employed in the present article is a descriptive-analytical one. Findings show that, concerning the West, some works have been done by Iranians such as Malkom, Akhundzadeh, and Hosseinqoli Aqa which had some sympathy toward the West. Also, some works have been performed by Iranians like Sayyid Jamal and Mulla ʹAli Zunuzi who were of the opinion that the Westʹs achievements should be employed. Also, the article shows that not only Iranians knowledge of the West has not been a proper one, but also it has been false and accompanied by some misunderstanding; and, as a result, it has been of no use for Iranian society.
