مقدمه اي بر زيست شناسي سوسمار Pseudopus apodus در استان هاي حاشيه ي جنوبي خزر (زير راسته سوسماران: خانواده Anguidae )

An Introduction to Biology of the Glass snake, Pseudopus apodus in the Southern provinces of the Caspian Sea

سوسمار هاي بدون دست و پا (آنگوييده) از نظر شكل ظاهري شباهت زيادي به مارها دارند كه آنها را از روي سوراخ گوش مشخص و پلك چشم متحرك به راحتي مي توان از مارها تشخيص داد. دو گونه سوسمار بدون دست و پا در ايران وجود دارد. اين تحقيق نتيجه مطالعه روي Pesudopus apodus مي باشد كه در شمال به پتلوس، لوس مار، كره روف، كي سر و لرس معروف است. تعداد 31 نمونه بالغ و 10 نوزاد بر اساس 9 صفت مورفومتريك و 3 صفت مريستيك و تعدادي صفات مورفولوژيكي متعلق به استان هاي گلستان (20 نمونه)، مازندران (20 نمونه)، گيلان (1 نمونه) مطالعه گرديد. نتايج نشان مي دهد كه اين گونه داراي يك چين جانبي عميق از عقب سر تا مخرج بوده و نسبت طول سر و بدن به طول دم در 21 نمونه بالغ69/0- 58/0 (ميانگين 62/0) و همين نسبت در10 نوزاد با دم سالم 66/0-53/0 (ميانگين 58/0) مي باشد. تعداد فلس هاي لب بالا براي 10 نمونه نابالغ و 31 نمونه بالغ 12- 9 (ميانگين 01/11) مي باشد. تعداد فلس هاي پشتي و شكمي در قسمت مياني بدن براي همه نمونه هاي بالغ و نابالغ ثابت مي باشد(12 عدد براي قسمت پشتي و 10 عدد براي قسمت شكمي چين جانبي). دم تمام نابالغ ها (100%) سالم و دم 11 نمونه بالغ (3/34 درصد) از31 نمونه ترميمي بودند. در بررسي هاي صورت گرفته از مدفوع اين گونه، تعدادي صدف حلزون هاي خشكي زي از رده شكم پايان ديده شد.

Limblesslizards (family Anguidae) are similar to Snakes. These Lizards have ear openings and movable eyelids and easily identified from snakes. There are 2 limbless lizards In Iran.One of these species is Glass Snake,Pseudopus apodus.Its local name is Petelus, Lousmar, Kare rouf, Kay sar and Lors in the north of Iran. We studied 31adults, 10 juveniles based on 9 morphometric and 3 meristic and some morphological characters from Golestan(20), Mazandaran(20) Guilan(1) provinces.Results revealed that this species have a deep latral groove from behind of head to vent. The ratio of head and body to tail was 0.58 – 0.69 (mean 0.62) in 21 adults and this ratio was 0.53-0.66(mean 0.58) in 10 juveniles with original tail. Supralabial scales was 9- 12 (mean 11.01) in 10 juveniles and in 31 adults. Dorsal and ventral scales of mid body were constant in all juveniles and adults (12 in darsal and 10 in ventral part of lateral groove. Tail of all juveniles (%100) and 11 (%34.3) from 31 adults were original and complete. It was seen some shells of pulmonte gastropod snails in the feces of this species.