چيستي‌شناسي وحي از ديدگاه ابن سينا

Vahy from viewpoint of Avicenna

پس از آن كه فارابي با تكيه بر جايگاه يك فيلسوف به طرح مسيله وحي پرداخت و در واقع به برخورد فلسفي با وحي رو آورد، بر اساس مباني فلسفي مشا طرحي نو در انداخت كه پارادايم و چهار چوب كلي آن مورد پذيرش فيلسوفان پس از خودش قرار گرفت. نقش كانوني وحي ابن سينا را برآن داشت تا به عنوان وارث انديشه‌هاي فارابي چنين نحوه از مواجهه با مسيله وحي را بپذيرد. اهميت اين نحوه از مواجهه هنگامي روشن‌تر مي‌شود كه بدانيم برخي از فلاسفه نظير ابن رشد در زاويه‌اي كاملا معكوس به طرح فلسفه و برهان در دامن وحي پرداختند و كوشيدند تا ضرورت و جايگاه معرفت فلسفي را از ديدگاه وحي به بررسي بنشينند. اين چنين بود كه ابن سينا با كوله باري از مباني فلسفي مشا ، مي‌كوشد علاوه بر پذيرش عناصري نظير عقل فعال، عقل مستفاد و قوه متخيله نبي، در راستاي تعالي كيفي اين ديدگاه به طرح مولفه‌هايي مانند قوه حدس، عقل قدسي و قوه محركه بپردازد و ضمن بررسي امكان وحي، ضرورت وحي و مسيله معجزه را نيز مورد واكاوي قرار دهد. در همين امتداد، با عدم پذيرش اتحاد عاقل و معقول و تلاش براي باز خواني مباني فارابي و هم خواني ديدگاه او با متن وحي به جرح وتعديل اين نظر مي‌پردازد سرانجام سنخ معرفتي وحي رامبتني بر قوه حدس بر مي‌گزيند. طرح بحث تمايز وحي نبوي و تاكيد بر موهبتي بودن رابطه وحياني نبي نيز از نكات برجسته نظرگاه وي است.

When Alfarabius as a philosopher proceeded to express the Vahy (revelation in the Islamic tradition) problem and used the philosophic method about it, hi made a new design founded on the peripatetic philosophy and the philosophers after him accepted his paradigm and its general plan. Central role of Vahy caused that Avicenna as an inheritor of Alfarabius’ thought accepted his method in confrontation The Vahy problem. Importance of this method appears better when we know that some of the philosophers as Averroes brought up their own philosophy argument about Vahy in a reversed position and tried to study necessity and place of philosophy knowledge from viewpoint of Vahy. Therefore Avicenna with collection of peripatetic philosophy foundations tries in addition to accept elements such active intellect, acquired intellect and imaginative faculty of prophet proceeds to bring up factors such guess faculty, holy intellect and motive power for qualitative elevation of this viewpoint; furthermore among study possibility of Vahy, hi researches Vahy necessity and miracle problem. With not acceptance union between the intellect and the intelligible and trying for review Alfarabius’ foundations and harmonizing his viewpoint with text of Vahy, hi makes modifications in this viewpoint and choices finally knowledge kind of Vahy founded on the guess faculty. To propound argument of distinction prophetic Vahy and to lay stress on to being forgiveness prophet revelation relation are also from the salient points of his viewpoint.