بازخواني ماليات بر ارزش افزوده از منظر شريعت اسلامي

VAT from the Islamic Law Perspective

بي ترديد ماليات هاي متعارف بر مباني اقتصاد متعارف مبتني است و اين واقعيت لزوماً به معني سازگاري آن با مباني نظام اقتصاد اسلامي نيست. اين مقاله در راستاي بررسي چالش هايي كه از منظر اسلام براي منابع نظام مالياتي متعارف مطرح شده يا مي تواند مطرح گردد تدوين گرديده است و به طور خاص بر ماليات بر ارزش افزوده متمركز است و اين شبهه را بررسي مي كند كه «در ماليه اسلامي موردي را نمي توان يافت كه بر مصرف، تكليفي وضع شده باشد و حتي در مواردي مانند خمس ارباح مكاسب، مصرفِ متناسب با شان (مونه) باعث تخفيف مالياتي مي گردد؛ در حالي كه ماليات بر ارزش افزوده با تجميع ماليات هايي كه در حلقه هاي مختلف پرداخت مي شود، در نهايت بر مصرف كننده نهايي تحميل خواهد شد و حلقه هاي سابق مي توانند با مراجعه به سازمان مالياتي، ماليات پرداختي خود را استرداد نمايند. از اين رو، بايد بررسي شود كه اولاً: آيا اين ادعا صحيح است؟ و ثانياً در صورت صحت، آيا با مباني شريعت و خصوصاً مباني و ويژگي هاي تكاليف مالي اسلامي، سازگاري دارد؟ در واقع در اين مقاله، از يك سو انواع مختلف ماليات بر ارزش افزوده («توليدي»، « درآمدي» و «مصرفي») و ويژگي ها، اهداف وضع و اخذ آن با دقت تبيين و استخراج گرديده است. از سوي ديگر، ويژگي هاي تكاليف مالي اسلامي نيز مورد كاوش دقيق قرار گرفته است. اگرچه با توجه به بررسي هاي صورت گرفته در اين مقاله نمي توان بر ناسازگاري ماليات برارزش افزوده با آموزه هاي اسلامي صحه گذاشت ليكن با توجه به اين استنباط منطقي كه ماليات مذكور حداقل از يك تطابق كامل با آموزه هاي ياد شده بر خوردار نيست، پيشنهاداتي در خصوص نحوه تعامل با اين موضوع در ساختار و اندازه ماليات برارزش افزوده ارايه شده است و آن اينكه با توجه به ويژگي هاي مثبت اين ماليات در ساير ابعاد آن، اعمال آن با يك نرخ پايين با ساختار نظام ماليه دولت اسلامي مطابقت بيشتري دارد.

The conventional taxes are definitely based on the Conventional economic fundamentals and this fact is not necessarily consistent with the Islamic economic system fundamentals. This paper has been written with the aim at examining the challenges which have been or may have been put forward about the conventional tax system resources and especially focuses on VAT, reviewing the doubt that in Islamic finance no tax can be found on consumption and even in cases like businessesʹ khoms, a kind tax relief is considered for the consumption commensurate with the personʹs dignity, while VAT by aggregating taxes in different chains is incurred by the final consumers, and paid taxes on the previous chains can be refunded by referring to the Iranian National Tax Administration. Therefore it should be reviewed firstly whether this claim is right? And secondly in case of the rightness whether it is consistent with the religious fundamentals and especially fundamentals and features of the Islamic financial obligations? In fact in this paper from one side different kinds of VAT (on production, income and consumption) and their features, tax purposes and its taxation have been clarified and extracted. From the other side the Islamic financial obligations characteristics are explored accurately. According to this paper, we can not confirm the inconsistency of VAT with the Islamic teachings, but bearing in mind that VAT is not adapted fully with the said teachings, suggestions have been provided in respect of VAT structure and rate and finally this research has concluded that VAT with a low rate is more consistent with the Islamic finance system.