فرجام نفوس انساني پس از مرگ بدن در انديشه ابن سينا، سهروردي و ملاصدرا

Ibn Sina, Suhrawardi and Mulla Sadra on Immortality of Human Soul after Death

مسيله سرانجام انسان پس از مرگ بدن (با توجه به گرايش به جاودانگي) و بقاي نفوس انساني يا پذيرش فنا و بطلان آنها با فناي بدن، يكي از مسايل مورد توجه در فلسفه است. فلاسفه اي همچون ابن سينا، سهروردي و ملاصدرا در تبيين اين مهم، مراتب و اقسام نفوس بعد از مرگ را ترسيم، و سرانجامِ هريك را تبيين نموده اند. شيخ الرييس پس از فارابي و مقدم بر ساير حكيمان مسلمان به تقسيم نفوس انساني پس از مرگ اهتمام ورزيد. تحليل سهروردي و ملاصدرا در اين مسيله - با وجود اختلاف تعابير جزيي - مشابه تحليل سينوي است. تكيه بر بقا و جاودانگي نفوس كامل در علم و عمل و نقش بي واسطه يا باواسطه عقول به ويژه عقل فعال در آنها، مورد وفاق هر سه فيلسوف است؛ اما در مورد نفوس ناقص، ابن سينا تعلق به اجرام فلكي، سهروردي حضور در عالم صور معلقه و ملاصدرا حضور در عالم خيال را مطرح مي كند.

One of the issues discussed in details in philosophy is the end of humanity after death (according to the tendency of immortality) and the survival of the human population or accepting death and invalidity with destruction of the body. Philosophers such as Ibn Sina, Suhrawardi and Mulla Sadra explain the stages and types of souls after death, and the immortality of them. Ibn Sina after al-Farabi and prior to the other Muslim philosophers divide the souls after death. Suhrawardi and Mulla Sadra have similar view of Ibn Sinaʹs analysis, although there are slight differences in terms with him. All three philosophers unit the survival and perpetuation of the complete population and as they say, intellects, particularly the active intellect have direct or indirect role in souls. But, Ibn Sina relies on the celestial bodies about imperfect people, and Suhrawardi suggests their presence in the world of outstanding features, Mulla Sadra suggests their presence in the imaginary.