حاكميت قانون و احكام حكومتي در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران

The Authortiy of Law and Governmental Judgements in the Constitution of the Islamic Republic of Iran

«حاكميت قانون» از مهم‌ترين اصول مطرح و مورد قبول قوانين اساسي همه كشورهاي جهان است و مضمون اين اصل، حاكميت قوانين موجود در يك كشور مي‌باشد كه در نتيجه آن، همگان در برابر قوانين، مساوي خواهند بود. قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز با تحديد وظايف و اختيارات كارگزاران و برابرشمردن آنها با ديگر آحاد ملت و همچنين پيش‌بيني نظارتهاي متعدد بر دولتمردان، اصل حاكميت قانون را به رسميت شمرده است. از طرفي در شرع مقدس اسلام ، حاكم اسلامي حق دارد راساً بر طبق مصالح عامه اسلام و مسلمين، تصميمات لازم را اتخاذ نمايد. اين تصميمات كه «احكام حكومتي» ناميده مي‌شوند، همچون احكام اوليه و ثانويه، واجب الاطاعه خواهند بود كه در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، طي اصول 5، 110 و 112 تبيين شده‌اند. حال سوال مطرح در حوزه حقوق عمومي اين است كه آيا احكام حكومتي با اصل حاكميت قانون در تعارض نيست؟ ادعاي نوشتار حاضر، اين است كه احكام حكومتي، نمادي از اصل حاكميت قانون است. از دلايل فقهي و حقوقي به‌دست مي‌آيد كه قانون، اعم از قانون مدوّن و احكام حكومتي مي‌باشد و قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز بر اين ديدگاه، صحه گذاشته است. روش اين تحقيق، توصيفي ـ تحليلي بوده و در تحليل داده‌ها به منابع فقهي و حقوقي استناد شده است.

The ‘authority of law’ is one of the most important principles which all the constitutions of the world consider acceptable. According to this principle, authority is represented in the laws of a country, which consider all citicizens equal before law. Identifying the duties and jurisdiction of officials and considering them equal with other citizens as well as predicting various types of supervising the work of the statesmen, the constitution of the Islamic Repulic of Iran officially recognizes the principle of the authority of law. In Islamic law, a Muslim ruler has the right to directly make decisions in accordance with the interests of Islam and Muslims. These decisions are known as “governmental judgements”, which as stated in the principles 5, 110 and 112 of the constitution of the Islamic Republice of Iran, have to be obeyed, as in the case of primary and secondary judgements. Among the questions which are raised in the field of public law is: Are governmental judgements in contradiction with the principle of authority of law? The author sees that governmental judgements are symbolic of the principle of the anthority of law. Fiqhi and legal evidence indicates that law, which includes the codified law and governmental judgements as well as the constitution of the Islamic Republic of Iran endorse this view. This research uses a descriptive?analytical method and cites evidence from fiqhi and legal resources to support its argument.