خشونت نسبت به زنان از منظر تفاسير قرآني

A Study of the Commentary Implications of the term Waz-ribūhuna

چكيده با وجود آن كه اسلام به‌عنوان كامل‌ترين دين راهكارهايي در قرآن براي تنظيم روابط خانوادگي توصيه مي‌كند، اما امروزه به دليل داشتن برخي واژگان و عبارات متهم به تجويزخشونت عليه زنان شده است‌. يكي از اين عبارات واژه «وَاضرِبُوهُنَّ » در آيه 34 سوره نسا است. به اين دليل مقاله حاضر باذكر نظرات جامعه‌شناسان در باب خانواده و خشونت خانوادگي و كج رفتاري اجتماعي به بررسي اين عبارت با استفاده از واژه‌شناسي و ايجاد شبكه مفاهيم قرآني و آيات و روايات تفسيري مربوطه اقدام كرده است‌. اين مقاله با روش تحليل محتوا و در راستاي چارچوب نظري اسنادي به بررسي ديدگاه قرآن نسبت به زن و خانواده و قرينه‌هاي لفظي موجود در آيه و روايات تفسيري به تحليل شرايط ضرب و نمادهاي مخالفت قرآن با خشنوت عليه زنان اقدام كرده است. همچنين مغايرت واژه « وَاضرِبُوهُنَّ »را با بنيادهاي نظريات جامعه‌شناسي در باب خشونت عليه زنان به اثبات رسانده و از نشوز مد‌نظر در اين آيه با توجه به نظريات كج رفتاري اجتماعي تبيين جامعه‌شناسانه كرده است. نتايج نشان داد كه گفتمان آيه متفاوت از گفتماني است كه در انتقادات از آن استفاده شده است؛ واژه مذكور به‌عنوان يك امر ارشادي، درپي تنظيم زندگي خانوادگي مخدوش شده بر اثر فقدان رعايت حدود خانواده‌ است؛ و در فرآيندي ترتيبي بعد از دو مرحله «فعظوهن»و« واهجروهن في المضاجع »و فقدان پاسخگويي آن‌ها و در شرايط بسيار محدود و مشخص اجرايي است؛ تعبير مبارك« فلا تبغوا عليهن سبيلا » و روايات مفسر واژه «وَاضرِبُوهُنَّ »‌، ازمخالفت قرآن با خشونت عليه زنان حكايت مي‌كند. واژگان كليدي زن؛ «وَ اضرِبُوهُنَّ »؛ قرآن؛ خشونت؛ تعارض خانوادگي

Abstract Although as the most complete religion, Islam provides suggestions for better family relations, however due to some terms used in Quran, it has been accused of favoring violence against women. One example is the word waz-rib?huna [i.e. beat them] in verse 34 of Surah Annis??. By brining the different views of sociologists regarding terms such as family, domestic violence and social deviance, this paper examined these expressions using quranic terminology, web of quranic concepts and relevant verses and commentary traditions. Using content analysis, and within a theoretical attributive framework, this paper examined the view of Quran towards women and family, and by applying the available parallel texts in verses and commentary traditions, the condition of beating and examples of Quran’s opposition to violence against women were analyzed. Also the contradiction of the term waz-rib?huna with the foundations of Sociological theories of violence against women was proved and using the theories of social deviance, explained sociologically, what the verse considered as disobedient women. Results indicated that the discourse of the verse was different from the discourse used in criticisms. The term waz rib?huna, as a guiding concept attempted to regulate a troubled family which had not respected its boundaries. waz rib?huna was used in very limited situations and came respectively after fa-‘iz?hunna and juhvwah jur?hunna fil maz?ji’I, where these two stages did not answer as solutions. Fal? tab‌gh? ‘alay-hinna sab?l?, plus the commentary tradition under waz-rib?huna, indicates Quran’s opposition towards violence against women. Keywords waz rib?huna; Quran; violence; family conflict