شناسايي تركيبات تشكيل دهنده اسانس و بررسي ساختارهاي ترشحي گياه زيره (Bunium rectangulum Boiss. & Hausskn)

جنس Bunium با نام فارسي زيره در ايران 14 گونه دارد. گونه Bunium rectangulum از دامنه كوه‌هاي جنوب غرب شهرستان خرم آباد با مختصات ????? شمالي و ????? درجه شرقي جمع آوري گرديد و پس از خشك كردن گياه در سايه، اسانس گيري از بخش‌هاي هوايي آن شامل ساقه، برگ و ميوه با روش تقطير با آب انجام شد. شناسايي تركيبات موجود در اسانس به وسيله كروماتوگراف گازي (GC) و كروماتوگراف گازي متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) صورت گرفت. مطالعات آناتوميكي ساقه نيز توسط روش رنگ آميزي مضاعف با استفاده از دو رنگ سبز متيل و قهوه اي بيسمارك صورت گرفت. آناليز اسانس B. rectangulum منجر به شناسايي 24 تركيب شد كه 5/94 درصد درصد از كل اسانس را شامل مي‌شود. نتايج اين بررسي نشان دادكه ديل آپيول (08/83 درصد)، گاما- المن (61/4 درصد) و كاريوفيلن اكسيد (73/1 درصد) مهمترين تركيبات تشكيل دهنده اسانس را شامل مي‌شوند. ديل آپيول موجود در اين اسانس اين گياه به عنوان يك عامل بازدارنده توليد آفلاتوكسين شناخته شده است. از طرف ديگر بررسي‌هاي آناتوميكي نيز نشان داد كه كانال‌هاي ترشحي به تعداد 42 عدد در پوست، بين دستجات آوندي و مغز ساقه به ويژه در مناطقي كه بافت‌هاي كلانشيمي زياد است، وجود دارد. واژگان كليدي: اسانس، آناتومي، ساختارهاي ترشح كننده، Bunium rectangulum

The genus Bunium comprised of 14 species in Iran, which called Zireh in Iran. B. rectangulum were collected from southwest mountains of Khoram-Abad in Lorestan province, Iran. Collected plant materials were dried in shade and were hydro distillated using a Clevenger apparatus. The oil was analyzed by capillary GC and GC/MS. The anatomical studies were carried out using distaining method with brown bismark and methyl green. GC and GC/MS analysis of the essential oil resulted in the identification of 34 compounds, representing the 94.5% the total oil. Major constituents of the oil were dillapiole (83.08%), gamma-elemene (4.61%) and caryophyllene oxide (1.73%). Due to inhibition of aflatoxin by dillapiole this compound is very important. The anatomical studies showed that, 42 secretory canals were found in corterx, intervasecular regions and pith. Key Words: Bunium rectangulum, Essential oil, Secretory structure