نظريه «خلق از عدم» در حكمت متعاليه

Theory of Creation out of Nothing in the Transcendent Philosophy

نظريه «خلق از عدم» يكي از مباحث محوري در هستي شناسيِ ملاصدرا است. او بر اساس حركت جوهري و با استناد به قرآن، برهان و عرفان، عالَم را حادث زماني ميداند. اين در حالي است كه در فلسفه مشا ، عالَم قديمِ زماني و حادث ذاتي است در فلسفه اشراق عالم تجلي و ظهورِ نورالانوار و ذاتاً متاخر از خداوند دانسته شده است و در عرفان نيز با استناد به اعيان ثابته، خلق از عدم پذيرفته و تفسير ميگردد. در حكمت متعاليه با نقد و بررسي آرا متكلمين و فلاسفه بر اساس نظريه خلق مدام، با استدلال عقلي و شهود اشراقي ثابت ميشود كه جز خداي واحد هيچ موجودي قديم ذاتي و قديم زماني نيست و اعتقاد به توحيد خالص تنها با نظريه خلق از عدم و حدوثِ ذاتي و زمانيِ عالَم امكانپذير است.

The theory of “creation out of nothing” is one of the central discussions in Mulla Sadra’s ontology. Based on the theory of the trans-substantial motion and through resorting to the Qur’an, he maintains that the world is temporally originated. However, in the Peripatetic philosophy, the world is temporally eternal and essentially originated. In Illuminationist philosophy, the world is considered to be the manifestation and epiphany of the light of all lights and essentially posterior to God. Moreover, in gnosis, through resorting to immutable entities, creation out of nothing is accepted and interpreted. In the Transcendent Philosophy, by criticizing and exploring the ideas of mutikallimun and philosophers based on the theory of continuous creation and through using intellectual reasoning and illuminationist intuition, it is proved that, no other existent, except the One God, is essentially and temporally pre-eternal. The followers of this school also argue that believing in pure oneness is only possible through believing in the theory of creation out of nothing and the essential and temporal creation of the world.