ارزيابي روش بهينه استخراج، كمّيت و تنوع موسيلاژ در بين اكوتيپ‌هاي گياه دارويي عناب (Ziziphus jujuba Mill.)

Investigation on optimal extraction method, quantity and mucilage variation of the ecotypes of Jujube (Ziziphus jujuba Mill.)

عناب (Ziziphus jujuba Mill.) يكي از گياهان دارويي حاوي موسيلاژ است كه در زمينه‌هاي دارويي، پزشكي، بهداشتي و صنعتي كاربرد دارد. در ارزيابي گياهان دارويي، متابوليت‌هاي ثانويه مي‌توانند به‌عنوان يك نشانگر ارزشمند مفيد واقع شوند. در اين آزمايش بهينه‌سازي روش استخراج موسيلاژ بر مبناي روش Karawya و Patumi و مقايسه مقدار موسيلاژ در اكوتيپ‌هاي مختلف عناب مورد ارزيابي قرار گرفت. به اين منظور تعداد 25 اكوتيپ عناب از نقاط مختلف كشور جمع‌آوري گرديد. پژوهش در دو آزمايش مجزا در قالب طرح كاملاً تصادفي با 4 تكرار در آزمايشگاه ژنتيك و فيزيولوژي گياهي دانشگاه تهران در سال‌هاي 1388 و 1389 اجرا شد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه روش استخراج گرم، روش مناسب‌تري براي استخراج موسيلاژ مي‌باشد. همچنين نتايج نشان داد كه بين اكوتيپ‌ها از لحاظ مقدار موسيلاژ استحصالي اختلاف معني‌دار وجود دارد. البته دامنه تغييرات موسيلاژ بين اكوتيپ‌ها از 96/28% تا 58/11% تبيين گرديد. اكوتيپ‌هاي كاسوا از قم و كلاله از مازندران داراي بيشترين ميزان موسيلاژ بودند. به‌طور كلي، نتايج اين پژوهش علاوه بر انتخاب بهترين اكوتيپ‌ها براي مصارف دارويي، مي‌تواند زمينه مناسبي براي به‌نژادي اين گياه دارويي ارزشمند فراهم كند.

Jujube (Ziziphus jujube Mill.) is one of the medicinal plants containing mucilage and is used in the fields of pharmaceutical, medical, healthcare and industrial purposes. In evaluation of medicinal plants, secondary metabolites could be considered as a valuable indicator. In this experiment, optimizing extraction method of mucilage was evaluated based on the Patumi and Karawya methods and comparing the amount of mucilage in jujube ecotypes. For this purpose, 25 ecotypes of jujube were collected from different parts of the country. Research was performed in two separate experiments in a completely randomized design with four replications in the Genetics and Plant Physiology lab of the University of Tehran during 1388 and 1389. Results of this study showed that warm extraction was identified as the most suitable method. Also, results showed that there were significant differences among ecotypes in terms of amount of mucilage. The variation range of mucilage differed among the ecotypes from 28/92% to 11/58%. Maximum amount of mucilage was recorded for ecotypes of Kasva (Qom) and Kolaleh (Mazandaran). Generally, results of this research could be used to select the best ecotypes for medicinal purposes as well as providing good information for linebreeding of the valuable medicinal plant.