تاثير دو نوع فعاليت بدني بالا تنه و پايين تنه بر برخي از عوامل قلبي ـ عروقي، متابوليكي و هماتولوژيكي

چكيده زمينه و هدف: با توجه به پيچيدگي پاسخ سيستم قلبي- عروقي به فعاليت هاي بدني متفاوت، امروزه پرداختن به اين سيستم و تاثيرپذيري آن از ورزش اهميت بسزايي پيداكرده است. هدف از مطالعه حاضر مقايسه پاسخ برخي از عوامل قلبي- عروقي، متابوليكي و هماتولوژيكي به فعاليت بدني بالاتنه و پايين تنه بود. روش بررسي: مطالعه حاضر از نوع نيمه تجربي است. آزمودني ها شامل 10 نفر دانشجوي دختر غيرورزشكار بودند كه پس از اخذ رضايت نامه به طور داوطلب، در اين بررسي شركت كردند. براي تعيين شدت پروتكل تمريني آزمودني ها در طي روزهاي جداگانه اي دو آزمون فزآينده را بر روي دوچرخه كارسنج و كارسنج دستي اجرا كردند. تغييرات گازهاي تنفسي و ضربان قلب به صورت نفس به نفس از طريق دستگاه تجزيه گازهاي تنفسي ثبت شد. دو پروتكل تمريني زير بيشينه نيز ابتدا شامل گرم كردن به مدت 5 دقيقه و سپس اجراي فعاليت بدني روي دوچرخه كارسنج يا كارسنج دستي با شدت 70% حداكثر اكسيژن مصرفي يا 80%-75% حداكثر ضربان قلب به مدت 30 دقيقه بود. هر يك از آزمون ها با فاصله يك هفته از يكديگر اجرا شدند. براي اجراي پروتكل تمريني در ابتدا، قد و وزن آزمودني ها اندازه گيري و از آنها خواسته شد، به مدت 10 دقيقه روي صندلي بنشينند تا ضربان قلب، دماي بدن، فشار خون سيستوليك و دياستوليك و نيز اولين مرحله خون گيري انجام شود. به ترتيب بلافاصله پس از پايان اجراي پروتكل و پس از 30 دقيقه استراحت غيرفعال، دومين و سومين نوبت خونگيري و اندازه گيري ساير فاكتورها انجام شد. داده ها با آزمون تحليل واريانس دو طرفه مكرر و آزمون تعقيبي بونفروني تجزيه و تحليل شدند.در اين مطالعه 05/0?p معني دار تلقي گرديد. يافته ها: نتايج پژوهش نشان داد كه در مقادير ضربان قلب، لاكتات، گلبول قرمز، هموگلوبين، هماتوكريت، حجم متوسط گلبول هاي قرمز و غلظت متوسط سلولي هموگلوبين بين دو نوع فعاليت روي دوچرخه كارسنج و كارسنج دستي از لحاظ آماري تفاوت معني داري وجود نداشت اما فشار خون و ميانگين هموگلوبين سلولي بين دو نوع فعاليت تفاوت معني داري داشت (013/0P=، براي فشار خون و046/0 P=براي ميانگين هموگلوبين سلولي). نتيجه گيري: از اين يافته ها چنين نتيجه گيري مي شود كه فاكتورهاي هماتولوژيكي، قلبي- عروقي و متابوليكي اندازه گيري شده در فعاليت هاي ورزشي در شدت هاي نسبي يكسان، به طور مشخص متفاوت نيست. ولي در پارامترهاي فشار خون و ميانگين هموگلوبين سلولي، بين دو نوع فعاليت تفاوت معني داري مشاهده شد. ميزان فشار خون در فعاليت روي كارسنج دستي، و ميزان ميانگين هموگلوبين سلولي هنگام فعاليت روي دوچرخه كارسنج بالاتر بود. همچنين تفاوت معني داري در مقادير همه پارامترها، قبل از فعاليت و بلافاصله بعد از فعاليت بجز هموگلوبين و ميانگين هموگلوبين سلولي مشاهده شد.

ABSTRACT Background and Aim: Considering the sophisticated responses of cardiovascular system to different types of body exercises, dealing with this system and the effect of exercise on it has assumed an added importance. The aim of this study was to compare the effect of two types of exercise, arm cranking and leg cycling, on cardiovascular, metabolic and hematologic factors. Material and Methods: After obtaining informed consent 10 non athlete female students with a mean age of 25±2.69 years and mean height of 161.75±5.5cm participated in this study. They completed four experimental testing sessions (two maximal oxygen consumption test on a cycle ergometer and arm cranking to assess variations in respiratory gases and heart rate by using ergometer cycling and arm cranking vo2max, and two sub-maximal exercises including warm up for 5 minutes and body exercise on cycle ergometer or arm cranking with 70% of maximum O2 consumption or 75-80% of maximum heart rate, for 30 minutes. Then the subjects took a 30 min rest in the sitting position. Heights and weights of the subjects were measured before exercise. Before and after exercise and after 30 min rest in sitting position, heart rate and blood pressure were recorded and blood samples were collected for measurement of blood lactate concentration, RBC, Hb, Hct, MCV, MCH and MCHC. Results: No differences were found between the two types of exercises in regard to the HR, RBC, Lac, HG, Hct, MCV and MCHC but there were significant differences in relation to BP and MCH (P=0.013 and f1.9 =9.385 for blood pressure; P=0.046 and f1.9=5.372 for MCH). Conclusion: The results indicated no differences in the cardiologic, hematologic and metabolic factors during exercises with similar relative intensity. But we found a higher BP after arm cranking and an increase in MCH after leg exercise. Also, there were significant differences in all parameters except HG and MCH, before and after exercise. Keywords: Arm cranking, Ergometer cycling, Cardiovascular factors, Metabolic and hematologic factors.