بازخواني صوفيان از روايات ايمه شيعه

The Sufi’s Interpretation of Shia Imam’s Hadiths

ادبيات صوفيانه نگاهي از لون ديگر به الهيات و دين است كه در آن، باورها و پنداشت‌ها تغيير رنگ و معنا داده است. صوفيان مسلمان چون گياه نورسته‌اي بودند كه ازدامان اسلام برخاستند ولي با نگاهي ديگر به جهان پيرامون خود نگريستند و عوالم معنايي تازه‌اي ساختند. بي‌ترديد اين گياه نورسته از آبشخور قرآن و سنت كه در روايات پيامبر و بزرگان دين از جمله امامان شيعه مندرج بوده، بهره‌مند گشته است. سخنان، نامه‌ها و مناجات‌ علي(ع) و ساير ايمه شيعه مضامين عارفانه‌اي را بيان كرده كه با طبع صوفيان سازگار بوده است و مشايخ صوفي آن را دستمايه‌اي براي شرح و بسط عقايد خود قرارداده با تاويل سخنان ايمه شيعه مفاهيم تازه‌اي جستند و نظام عقيدتي و مسلكي خود را بنياد نهادند. فرضيه اين پژوهش بر اين مبنا استوار گشته كه تحول فكري صوفيان از طريق تاويل و ديگر يافت از متون و منابع شيعه صورت پذيرفته است. اين جستار در پي درستي و نادرستي عملكرد صوفيان در اين زمينه نيست بلكه در پي ريشه‌يابي افكار و عقايد صوفيان و نحوه استفاده آنان از احاديث و اصول اعتقادي شيعه براي برساختن عقايد خود است. روش پژوهش براساس ديدگاه معرفت شناختي و هرمنوتيك سنت گراي گادامر و محدوده پژوهش بر مبناي اقوال مشايخ اوليه صوفيان مندرج در متون معتبر صوفيان بنانهاده شده است و از اين رهگذر، فرضيه پژوهش آزموده مي‌گردد. كليد واژه ها: امامان شيعه، عرفان و تصوف، حديث، هرمنوتيك، گادامر.

Sufism literature presents a different perspective on theology and religion in which beliefs and faiths take a different meaning. The Muslim Sufis were like a blooming plant which grew in Islam, but they looked at the world from a different perspective and developed new worlds of meaning. No doubt, this blooming plant was originated in the holy Quran and Sonneh containing the narratives of the prophet and the great religious figures such as the Shia Imams. Speeches, letters and hymns of Imam Ali and other Shia Imams expressed mystical contents which were compatible with Sufi’s mood. Leading Sufis identified these mystical contents to expand their own opinions and through their interpretation to seek new concepts. They tried to make them the basis of their belief system. It is hypothesized that Sufi’s thought evolution occurred as a result of their interpretation of Shia texts and sources. The present article does not deal with the correctness or incorrectness of Sufi’s deeds. It is rather a search for the origins of Sufi’s thoughts and beliefs and the way they have used Shiite hadiths and basic beliefs to develop their own belief system. The methodology adopted is based on the epistemological perspective and Gadamer’s philosophic hermeneutics applied on the Sufi’s credible texts.