ارزيابي ژنوتيپ هاي گندم نان تحت شرايط ديم و آبياري تكميلي از نظر عملكرد دانه و اجزاي آن در منطقه مراغه

Study on Yield and Yield Components of Wheat Genotypes under Different Moisture Regimes

به منظور مطالعه عملكرد دانه و اجزاي آن در ژنوتيپ هاي گندم تحت شرايط ديم و آبياري تكميلي، اين پژوهش با 16 لاين و رقم در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 88-1387 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه انجام گرفت. نتايج تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه در محيط آزمايشي از نظر صفات تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانكل، طول غلاف برگ پرچم، تعـداد سنبلچه بارور، تعـداد سنبلچه غيـر بارور، تعـداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد روز تا سنبله دهي، ويگـــور (قدرت رشــد) در مرحله ساقه دهي، شـاخص برداشت، و وزن هزار دانه اختلاف معني داري وجود داشت. در شرايط ديم بيشترين ميــزان عملكرد دانه مـــربوط به لاين‌هاي شماره 4(91-142a 61/3/F35.70/MO73//1D13.1/MLT) و رقم آذر2 با 1895و 1878كيلوگرم درهكتار و با يك بار آبياري در زمان كشت ‌لاين هاي‌شماره 4و7 (YUMAI13/5/NAI60/3/14.53/ODIN//CI13441) به ترتيب با 2132 و 2285 كيلوگرم در هكتار عملكرد دانه بيشتري داشتند. تجزيه خوشه اي به روش ward، ژنوتيپ هاي مورد مطالعه را در محيط ديم و آبياري تكميلي به ترتيب در چهار و سه گروه متمايز نمود. نتـايج تجزيه عليت در شرايط ديم نشان داد كه صفات ويگور در مرحله ساقه دهي، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله بيشترين اثر مستقيم مثبت را بر عملكرد داشتند. همچنين در شرايط آبياري تكميلي بيشترين اثر مستقيم مثبت روي عملكرد، مربوط به صفت شاخص برداشت و وزن هزار دانه بود.

In order to study grain yield and yield components of 16 advanced wheat lines under rainfed and supplementary irrigation conditions, this research was conducted in randomized block design with 3 replications at Maragheh Research Station during 2008-09 seasons. Analysis of variance revealed significant differences for date to heading, plant height, 1000 kernel weight, tiller number, spike length, seed number per spike, spikelet number per spike, peduncle length, harvest index, leaf, sheath length and grain yield. Results also showed that the lines No. 4 (91-142 a 61/3/F35.70/MO73//1D13.1/MLT) and 16 (Azar2) with 1895 and 1878 Kg/ha, lines No. 4 and 7 (YUMAI13/5/NAI60/3/14.53/ODIN//CI13441) with 2132 and 2285 Kg/ha had highest grain yield under rainfed and supplementary irrigated conditions respectively. Based on results these 16 lines and cultivars were grouped in 4 and 3 distinct classes using Ward’s Method of cluster analysis under rainfed and irrigated conditions. Path analysis indicated that vigor at shooting stage, seed number per spike and HI were positive important traits to select lines for high yielding potential in this study. HI and TKW had also positive effects on grain under supplementary irrigation.