خط‌مشي‌گذاري فاوا در ايران (1386- 1381)؛ ارزيابي محتواي ديجيتال اسلامي از تكفا تا تسما

FAVA Policy-Making in Iran (1381-1386): Islamic Digital Content Evaluation from TEKFA to TESMA

هدف مقاله حاضر شناسايي، توصيف و تحليل جايگاه محتواي ديجيتال اسلامي در خط‌مشي‌هاي «فناوري اطلاعات و ارتباطات» (فاوا) در ايران در سال‌هاي 1381 تا 1386 است؛ در تحليل خط‌مشي‌هاي فاوا از مدل خط‌مشي‌گذاري فرايندي استفاده شده است. از جمله اهداف دولت جمهوري اسلامي ايران در برنامه‌هاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور، توسعه استفاده و كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در بخش‌هاي مختلف كشور است. بدين‌منظور، با توجه به انگيزه‌هاي دولت و پس از ابلاغيه «سياست‌هاي كلي نظام در بخش شبكه‌هاي اطلاع‌رساني رايانه‌اي» در سال 1380 گسترش فناوري اطلاعات و ارتباطات در ايران در دستور كار سياست‌هاي كلان دولت قرار گرفت. در سال 1381 برنامه اصلاح فرآيندها، روش‌هاي انجام كار و توسعه فناوري اداري به‌عنوان يكي از برنامه‌هاي هفت‌گانه اصلي ايجاد تحول در نظام اداري كشور و نيز، آيين‌نامه‌اي تحت عنوان توسعه كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات با نام اختصاري «تكفا» توسط هييت وزيران تصويب شد و از سال 1383 اجرايي گرديد. در سال 1385 برنامه تسما (توليد و ساماندهي محتواي الكترونيكي ايران) طرح و در سال 1389طرح تكفا 3 مطرح شده است. تحليل و ارزيابي خط‌مشي‌هاي محتوايي فناوري اطلاعات و ارتباطات در سال‌هاي گذشته بر اساس يك مدل علمي و كلان به لحاظ هزينه ملي و اثر‌گذاري قطعي بر آينده فرهنگ و ارتباطات در كشور از اهميت خاصي برخوردار است. بررسي اين سياست‌ها در قالب شش سوال اصلي مدل فرايندي نشان مي‌دهد كه توسعه و پيشرفت در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات نيازمند دو بال زيرساخت و محتواست كه اين دو بال در كنار هم سبب توسعه و پيشرفت خواهند شد. در جمهوري اسلامي ايران و در برنامه توسعه و كاربري فناوري اطلاعات و ارتباطات نگاه غالب به حوزه زيرساخت معطوف بود و عملاً حوزه محتواي الكترونيكي بومي و بالطبع حوزه محتواي ديجيتال اسلامي، مغفول ماند كه اين مقاله بر اساس مدل تعيين‌شده، به بررسي محتواي ديجيتال اسلامي در ميان برنامه‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات كشور بين سال‌هاي 81 تا 86 خواهد پرداخت.

The purpose of this article is to describe and examine the position of Islamic digital content in the policies of FAVA, (Information and communication technology) in Iran during 1381-1386. To analyze the policies, the process policy-making model has been used. One of the objectives in the economic, social and cultural development program of the Islamic Republic of Iran is the advancement of the use and practice of information and communication technology in different sections of the society. To this end, after the proclamation of the government’s “macro-policies in the field of computer-based information networks” in 1380, the related technology advancement was added to the agenda. In 1381, the reform program implementation guidelines, as one of the seven major administrative development plans, together with relevant regulations called TEKFA (information and communication technology advancement and use) were ratified and presented by the government and came into force in 1383. In 1385, TESMA (Producing and organizing electronic content in Iran), and in 1389, TEKFA 3 were presented. Evaluating and analyzing the information and communication content policies in recent years by adopting a scientific macro-model is of great significance due to its impact on the future of culture and communication as a national asset. The survey of these policies according to the six questions of the process model lead to the following results: development in information and communication technology requires both a suitable infrastructure and content. In the Islamic Republic of Iran’s information and communication development program, emphasis has been put on the infrastructure, while neglecting the necessity of a local and Islamic view of the content. The article, therefore, provides an overview of the Islamic digital content in information and communication technology programs running in the years 1381-1386, based on the proposed model.