بررسي اثر غلظت‌هاي مختلف تنظيم كننده‌هاي رشد گياهي در ريزازديادي درخت تا (Celtis caucasica Willd.)

Effects of different concentrations of plant regulators on In vitro micropropagation of Celtis caucasica Willd.

گونه Celtis caucasica Willd يكي از درختان بومي جنس Celtis در ايران است. با توجه به اينكه درخت تا، گونه‌اي مقاوم به خشكي بوده و برخلاف جنس‌هاي ديگر خانواده نارون به بيماري مرگ نارون مقاوم است، بنابراين حفظ و تكثير پايه‌هاي برتر آن به طريق غيرجنسي براي توليد در مقياس انبوه براي جنگلكاري در مناطق خشك و انجام مطالعات بعدي حايز اهميت است. در اين تحقيق تكثير غيرجنسي گونه مورد نظر به روش ريزازديادي مرسوم با استفاده از كشت مريستم مورد بررسي قرار گرفت. بهترين تيمار سترون‌سازي كلريد جيوه 1/0 درصد به مدت 1 دقيقه براي جوانه‌هاي نهال حاصل از ريشه جوش ژنوتيپ بالغ در فصل زمستان و به مدت 5 تا 7 دقيقه براي پايه بالغ در فصل پاييز بود. در بررسي صفات شاخه‌زايي در تمامي موارد ميان تيمارهاي اعمال شده تفاوت آماري معني‌داري مشاهده شد كه در اين ميان تيمار شاخه‌زايي محيط كشت DKWحاوي 5/0 ميلي‌گرم در ليتر BAPو 5/0 ميلي‌گرم در ليتر 2ip براي استقرار و شاخه‌زايي مناسب است. پيش‌تيمار ريشه‌زايي در محيط كشت پايه بدون هورمون به مدت دو هفته و بعد ريشه‌زايي در محيط كشت DKW با دو تيمار هورموني اكسين 5/0 ميلي‌گرم در ليتر IBA و 5/0 ميلي‌گرم در ليتر NAA به صورت مجزا و تلفيقي انجام شد. نتايج نشان داد كه تيمار 5/0 ميلي‌گرم در ليتر NAA با دارا بودن بيشترين ميزان رشد طولي ريشه، مناسب‌ترين تركيب براي ريشه‌زايي است. به‌طوري‌كه گياهچه‌هاي ريشه‌دار شده توسط 5/0 ميلي‌گرم در ليتر IBA از بالاترين ميزان سازگاري در حد 99 درصد برخوردار بودند.

Celtis caucasica Willd is one of the native Iranian hard wood trees. The tree is resistant to drought and Dutch elm disease. Therefore, preserving and propagation of elite trees is so important for forest reclamation in semi arid zones. In vitro micropropagation of C. caucasica through bud culture was performed. The best sterilization treatment for shooting was 0.1% HgCl2 solution for 1 min in explants obtained during winter and 5 to 7 min for adult tree obtained during autumn season. DKW medium containing 0.5 mgl-1 BAP, 0.5 mgl-1 2ip was suitable for shoot establishment and multiplication. Plantlets were placed in hormone free medium for two weeks then transferred to main rooting treatments. The best root length growth observed in DKW medium with 0.5 mgl-1NAA. Finally, root treatment of 0.5 mgl-1NAA showed the highest percentage of vitality (99%) in acclimation step in greenhouse.