واكنش گياه دارويي مرزه سهندي (Saturja sahandica Bormn.) به نيتروژن و تراكم كاشت

Response of Satureja sahendica Bormn. to nitrogen and plant density

مرزه سهندي (Saturja sahandica Bormn.)، گياه دارويي از خانواده نعناعيان، بومي ايران و تنها رويشگاه آن غرب ايران است. در يك آزمايش كرت‌هاي خرد شده در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي تاثير سطوح كود نيتروژنه (به فرم اوره)، (شاهد)، 40 و 80 كيلوگرم در هكتار (عامل اصلي) و تراكم كاشت 8، 10 و 12 بوته در مترمربع (عامل فرعي) بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، عملكرد و اسانس سرشاخه گلدار پايه‌هاي سال دوم مرزه سهندي در سال زراعي 89-1388 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد تاكستان مورد بررسي قرار گرفت. از لحاظ ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته و عملكرد سرشاخه گلدار بين كاربرد 40 و 80 كيلوگرم نيتروژن در هكتار تفاوت معني‌داري وجود نداشت. اما هر دو بالاتر از تيمار شاهد بودند. بيشترين درصد (1/2%) و عملكرد اسانس (2/42 كيلوگرم در هكتار) با كاربرد 40 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بدست آمد و كاربرد نيتروژن بيشتر بازده اسانس را كاهش داد (7/1%). تراكم كاشت تا 10 بوته در واحد سطح عملكرد سرشاخه و عملكرد اسانس را افزايش داد. بالاترين عملكرد سرشاخه گلدار (2096 كيلوگرم در هكتار)، بازده اسانس (1/2%) و عملكرد اسانس (1/44 كيلوگرم در هكتار) از كاربرد 40 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و تراكم كاشت 12 بوته در مترمربع بدست آمد كه با كاربرد 40 كيلوگرم نيتروژن در هكتار و تراكم 10 بوته در مترمربع (عملكرد سرشاخه گلدار 2069 كيلوگرم در هكتار، بازده اسانس 1/2% و عملكرد اسانس 5/43 كيلوگرم در هكتار ) تفاوت معني‌داري را نشان نداد.

Satureja sahendica Bormn., which is native to Iran, is a medicinal species from Lamiaceae family and its habitat is west of Iran. In a split plot experiment, the effects of nitrogen fertilizer at levels of 0 (control), 40 and 80 kg/ ha (as main plots), and the sowing density of 8, 10 and 12 plants /m2 (as sub plots) were studied on height, number of branches per plant, yield and the essential oil yield of aerial parts of S. sahendica. The experiment was carried out in agricultural research farm of Takestan, Islamic Azad University of Iran, during 2009-2011.There was no significant difference in terms of height, number of branches per plant, the yield of flowering shoots and oil content between using 40 and 80 kg/ha nitrogen treatments. However, higher values were recorded for both treatments compared to control. The highest essential oil content and oil yield was obtained by application of 40 kg nitrogen per hectare and using more nitrogen reduced the oil yield. A sowing density of 10 plants per square meter increased aerial part yield and oil yield. The highest yield of flowering shoot, and essential oil yield were obtained by application of 40 kg nitrogen/ha and a sowing density of 12/m2 (2096 kg/ha, 2.1 percent and 44.1 kg /ha, respectively) that showed no significant differences by application of 40 kg nitrogen per hectare and the sowing density of 10 plants /m2.