بررسي نقش علما در برخورد با مسيله بابيت و بهاييت

A Review of Religious Scholarsʹʹ Role in Dealing with Babiʹʹism and Bahaʹʹism

در پيدايش فرقه ضاله بهاييت، علل گوناگوني دخيل بود. در اين راستا مي‌توان به بسترهاي ديني همچون درك نادرست از آموزه مهدويت و انتظار منجي، ظهور فرقه شيخيه، و بسترهاي فرهنگي و اجتماعي نظير فقر، جهل، بي‌سوادي و خرافه‌پرستي اشاره كرد. از ميان دلايل سياسي نيز مي‌توان از سويي به ضعف حكومت و تسلط همه‌جانبه اجانب بر دربار و منابع ملي، و از سوي ديگر به حمايت بيگانگان از هر حركت ساختار‌شكن در راستاي تضعيف اقتدار حكومت و علما اشاره كرد. اشتباه برخي از مورخان و دعاوي كذب برخي از پيروان فرقه ضاله بهاييت موجب شده است برخي گمان كنند علمايي همچون شيخ اعظم انصاري، در برخورد با سران بابيت و بهاييت برخورد قاطع و درخوري نداشته‌اند. در اين نوشتار، به‌دنبال بررسي ادعاهاي مطرح‌شده و سپس نقد و بررسي آنها با توجه به قراين و شواهد موجود هستيم.

Different factors contributed to the formation of the misguided sect of Bahaʹism. Among the factors which are worth mentioning are: misconception of the doctrines of Mahdism and awaiting the savior, the emergence of Sheikiyyah sect, in addition to some cultural and social factors like poverty, ignorance, illiteracy, and superstition. Regarding the political factors, we can refer to the weakness of government and multidirectional domination of foreign powers over the court and national resources on one hand and to the support offered by foreign powers for any deconstructive movement which targeted the strength of the government and religious scholars on the other hand. The mistake committed by some historians and the false claims of some followers of the misguided Bahaʹism has made some think that such religious scholars like Sheikh A‘zam Ansari did not adopt a rigid stance in dealing with leaders of Bahaʹism and Babism. The present paper tries to investigate these claims, and comment on them in the light of the existing evidence.