تخمين دبي روزانه با استفاده از مدل IHACRES در برخي از حوزه‌هاي آبخيز استان گلستان

Daily Discharge Prediction Using IHACRES Model in Some Watersheds of Golestan Province

تعيين دقيق مقادير دبي روزانه در آبخيزهاي فاقد آمار از چالش‌هاي مهم در هيدرولوژي مي‌باشد. مدل‌هاي متعددي براي تخمين دبي ارايه شده است كه در اين ميان مدل IHACRES يكي از مدل‌هاي ساده با داده‌هاي ورودي كم براي تخمين دبي حوزه‌هاي آبخيز است. اين در حالي است كه ارزيابي دقت و كارآيي آن كمتر مورد توجه قرار گرفته است. در اين تحقيق شبيه‌سازي متوسط دبي روزانه جريان با استفاده از مدل IHACRES و ارزيابي كارآيي آن در هفت زيرحوزه‌ رودخانه گرگان‌رود استان گلستان انجام شد. داده‌هاي روزانه بارش، دما و آبدهي در فاصله سال‌هاي 1365 تا 1386 براي تحليل‌ها مورد استفاده قرار گرفت. مدل در هر يك از حوزه‌هاي مورد مطالعه، واسنجي و اعتبارسنجي گرديد. ارزيابي نتايج مدل‌سازي دبي‌هاي جريان با استفاده از معيارهاي كارآيي نشان داد كه توانايي مدل مذكور در برآورد مقادير بالاي دبي روزانه تاحدي مناسب، ولي در اكثر حوزه‌ها، نتايج برآورد مقادير دبي با فراواني بيش از 60 درصد، ضعيف بوده است. نتايج شبيه‌سازي نشان داد كه در اكثر ايستگاه‌ها و در هر دو دوره واسنجي و اعتبارسنجي، مقادير برآوردي مدل خصوصاً در مقادير دبي اوج كمتر از مقادير مشاهداتي بود. در مجموع نتايج مدل IHACRES در تعدادي از زيرحوزه‌هاي مورد مطالعه با ضريب تعيين و كارآيي حداكثر به ترتيب 67/0 و 70/0 (05/0 > P) نسبتاً قابل قبول ارزيابي گرديد.

Accurate prediction of daily discharge in ungauged watersheds is an important issue in hydrology. Several models have been developed for predicting discharge. The IHACRES is a friendly use model with limited input data which is being used for simulation of watershed outputs. The present study was conducted to assess the applicability of the IHACRES model to simulate daily mean discharge in seven sub-watersheds of Gorganrood in Golestan Province, Iran. Daily time series data of rainfall, stream flow and temperature were applied for the duration of 1986 to 2007. The model was calibrated and consequently validated for each study watershed. The results of the evaluation showed that the model performance in prediction of high flows was fairly good while its performance for flows with frequency of more than 60% was weak. The results also indicated that the simulated peak flows were lower than observed values in almost all stations and in both the calibration and validation periods. The efficiency of IHACRES model in predicting daily discharge was found to be fairly good with maximum and respective coefficients of determination and efficiency of 0.67 and 0.70 (P < 0.05)