مطالعه تطبيقي اصل قانونمندي حقوق جنايي و قاعده هاي آن در ايران و انگلستان

A Comparative Study on the Principle of Legality and its Rules in the Iranian and English Criminal Legal Systems

اصل قانونمندي يكي از اصل‌هاي بنياديِ حقوق جنايي ست كه جايگاه برجسته‌اي در سامانه‌هاي حقوقيِ نوشته يا موضوعه دارد. سامانه حقوقيِ ايران كه از حقوق فرانسه و مقرّره‌هاي شرعي تاثير پذيرفته است، به‌ويژه از آغازِ دوره قانون‌گذاري، جايگاه ممتازي براي اصل قانونمندي در پهنه حقوق جنايي قايل بوده است. برعكس، سامانه حقوقيِ انگليس، كه بر اصل‌ها و قاعده‌هاي كامن‌لا مبتني ست، در چند دهه‌گذشته با تصويب قانون‌هاي موضوعه جنايي، به سوي قانونمند‌سازيِ بيش‌‌ترِ حقوق جناييِ خود گام برداشته است. اين مقاله مي‌كوشد تا با نماياندنِ اصل قانونمندي در ساختارِ يك نظريه حقوق جنايي، جايگاه اين اصل و قاعده‌هاي آن را در دو سامانه حقوقيِ ايران و انگلستان تبيين و تحليل كند. مقاله نشان مي‌دهد كه با وجود جايگاه متفاوتي كه اصل قانونمندي در اين دو سامانه دارد، شباهت‌هايي را مي‌توان ميان پاره‌اي از قاعده‌هاي برخاسته از آن در اين سامانه‌ها شناسايي كرد كه با منطقِ يك زبانِ عمومي در نظريه حقوق جناييِ معاصر سازگار و هماهنگ اند.

The principle of legality is a fundamental principle of criminal law within all statutory legal systems. The principle has been recognized in the Iranian legal system which has been influenced by Islamic law as well as French law especially since the beginning of the codification era. Conversely, in English law which is mainly defined by common law, recently have been taken significant steps towards the recognition of the principle of legality. By introducing a schematic structure of a criminal law theory, the present article explores the position of this principle and the rules driven from. Although the position of the legality principle differs in the legal systems in question, the article shows that some similarities between the rules driven from the principle can be found to be corresponding with the logic of a general language of criminal law theory.