مدل شايستگي استفاده مشترك گوسفند و بز از مراتع

Range suitability model for common use of sheep and goats

ارزيابي اراضي مرتعي به معني شناسايي و ارزيابي توليد بالفعل و بالقوه، به منظور بهره برداري بهينه از اين منبع با ارزش طبيعي است. در اين تحقيق، مدل شايستگي استفاده مشترك از مراتع منطقه با استفاده از روش پيشنهادي فايو (1991) و سامانه اطلاعات جغرافيايي(GIS) با ملاحظه عوامل موثر بر شايستگي استفاده مشترك تعيين گرديد. در اين تحقيق، نمونه برداري در تيپ هاي گياهي منطقه (به عنوان واحدهاي مديريت پوشش گياهي) به روش تصادفي با استقرار 3 ترانسكت 200 متري و اندازه گيري داده‌هاي درصد پوشش و توليد پوشش گياهي در پلاتهاي 1 مترمربعي برداشت شد. با تلفيق سه معيار علوفه قابل دسترس، منابع آب و حساسيت خاك به فرسايش مدل شايستگي نهايي مرتع از نظر چراي دام تعيين شد. نتايج مدل نهايي شايستگي چراي مشترك نشان داد كه هيچ سطحي در طبقه شايستگي 1S (بدون محدوديت) قرار نگرفت؛ 36/694 هكتار (7/9 درصد) در طبقه شايستگي 2S (با محدوديت اندك)، 35/5439 هكتار (9/75 درصد) در طبقه شايستگي 3S (با محدوديت زياد) و 81/1025 هكتار (3/14 درصد) در طبقه شايستگي N (غيرشايسته) قرار گرفت. مهمترين عوامل كاهش دهنده مدل شايستگي حساسيت خاك به فرسايش نحوه استفاده از زمين و پوشش زمين و در مدل شايستگي توليد علوفه پايين بودن ميزان علوفه قابل دسترس نسبت به توليد كل و حضور گياهان با خوشخوراكي پايين در تركيب گياهان قابل چراي دام تشخيص داده شد. به‌طوركلي از نظر منابع آب مشكل جدي براي شرب دام مشاهده نشد، فقط در برخي مناطق دوري از منابع آب و شيب زياد سبب كاهش و يا محدوديت شايستگي چرا گرديد. بنابراين از بين كليه خصوصيات اراضي مطالعه شده خصوصيات مربوط به پوشش گياهي و توليد علوفه مهمترين عامل كاهش‌دهنده شايستگي مراتع منطقه براي چراي مشترك گوسفند و بز شناخته شد.

Range inventory is the recognition and evaluation of potential and actual production in order to take optimal utilization of this valuable natural resource. In this research, range suitability model for common use was determined by FAO (1991) and GIS with consideration of factors that affect the range suitability for grazing. Sampling was performed in vegetation types randomly through the establishment of three transects of 200 m. Cover percentage and production were measured in quadrates of 1m2. Three criteria of available forage, water resources and erosion sensitivity were integrated to classify range lands suitability for livestock grazing. According to the results, there was no class of S1, however 694.36 hectares (9.7%) of rangeland was classified as class S2 and 5439.35 hectares (75.9%) was classified as class S3 with high limitation. In addition, 1025.81 hectares (14.3%) was not suitable for common grazing (class N). Most important limiting factors in soil erosion models were types of land use and land cover. Generally, there was no serious problem in terms of water resources in the study area. Only, in some parts of the watershed high distances from watering point and slope caused reduction in grazing suitability. Among rangeland characteristics cover and production were most important limiting factors in the study area.