ارزيابي اثرهاي پخش سيلاب بر حاصلخيزي خاك (مطالعه موردي: ايستگاه پخش سيلاب گچساران)

Assessment of the effects of floodwater spreading on soil fertility (Case study: Gachsaran floodwater spreading station)

پخش سيلاب بر آبخوان يك روش ساده براي استحصال سيلابهاي حامل از رسوبات است كه در بيشتر نقاط كشور از دسترس خارج مي شوند؛ درحالي كه به نظر مي رسد سيلابها داراي مواد غذايي غني بوده و مي توانند در حاصلخيزي مخروط‌افكنه و دشت هاي سيلابي متشكل از رسوبات دانه درشت موثر واقع شده و بهره برداري اقتصادي از آنها را امكان پذير سازد. بنابراين هدف اين تحقيق بررسي ميزان تاثير پخش سيلاب بر حاصلخيزي خاك ايستگاه پخش سيلاب گچساران بود. بدين منظور، براي اندازه گيري نيتروژن، پتاسيم، فسفر، EC، pH، كربن آلي و بافت خاك و با توجه به نوع خاك غالب (خاك آبرفتي با تكامل ناچيز و عمق كم) از عمق اول (15-0 سانتي متر) و عمق دوم (30-15 سانتي متر) هر پروفيل انتخاب شده از نوارهاي اول و دوم هر يك از شبكه هاي پخش سيلاب و نيز منطقه همجوار عرصه پخش به عنوان شاهد، نمونه برداري شد. مقايسه ميزان فسفر، پتاسيم، ازت و كربن آلي دو عرصه پخش سيلاب و شاهد تفاوت معني داري را نشان نداد. ولي ميزان pH كاهش و درصد رس و سيلت افزايش معني داري در عرصه پخش سيلاب نسبت به شاهد داشت. در مقدار EC نيز، هرچند كه افزايش ناچيزي در عرصه پخش سيلاب داشته، ولي تغيير معني داري نسبت به شاهد مشاهده نگرديد. با توجه به تحليل نتايج بدست آمده از آزمايش خاك و آزمونهاي آماري انجام شده، مشخص گرديد كه در وضعيت خاك در قبل و بعد از اجراي عمليات پخش سيلاب، بدليل عدم معني داري تغييرات مشاهده شده بين عامل هاي اصلي حاصلخيزي خاك، تغييرات قابل-ملاحظه اي ايجاد نشد؛ به عبارت ديگر پخش سيلاب تاثيري بر افزايش حاصلخيزي خاك نداشت.

Floodwater spreading is a simple method for extracting floods which in most parts of the country are usually lost. However, floods are usually rich in nutrient and can fertilize coarse-grained alluvial fan and floodplain sediments. Therefore, the aim of this research was the investigation of the effect of floodwater spreading on soil fertility in Gachsaran floodwater spreading station. For this purpose, for measuring N, K, P, EC, pH, organic carbon and soil texture, the soil and sediments were sampled in two depths of 0-15 and 15-30 centimeters from first and second strips of floodwater spreading and also from the representative area (area where floodwater spreading is not performed), and the samples were analyzed in the laboratory. According to the results, the amount of P, K, N, C and EC in two areas did not show meaningful difference but pH, percentage of clay and silt, decreased and increased, respectively in floodwater spreading and representative area and showed meaningful difference. It is concluded that there was no change in soil fertility due to floodwater spreading.