ويژگي‌ها و ضرورت هاي تدوين برنامه درسي چندفرهنگي در ايران: بررسي چالش‌ها و ارايه راهبردها

Characteristics and Necessities of Developing a Multicultural Curriculum in Iran; Review of Challenges, Presentation of Strategies

هدف اين مقاله تدوين چارچوب هاي برنامه درسي متناسب با تنوع فرهنگي در ايران است. برنامه درسي اساساً يك سند سياسي ـ فرهنگي و مقوله اي زمينه­ مند و حساس به فرهنگ است و در صورتي اثربخش خواهد بود كه عناصر تشكيل دهنده آن با ويژگي هاي فرهنگي جامعه و به تبع آن با ويژگي هاي فرهنگي يادگيرنده سازوار و متناسب باشد. اين مقاله مي‌كوشد بر مبناي روش توصيفي ـ تحليلي، ابتدا به بررسي وضعيت كنوني ايران از حيث تنوع فرهنگي و قومي پرداخته، سپس ضرورت طراحي برنامه هاي درسي چندفرهنگي را از دو بعد «فراملي» و «ملي» مستدل سازد. در مورد ضرورت هاي فراملي وجهانيِ چنين برنامه هايي، از جمله مي‌توان به رويكرد «برنامه درسي چند فرهنگي» و «ضرورت هاي عصري» اشاره نمود. در مورد ضرورت هاي داخلي نيز در اين مقاله به دو الزام «قوانين بالادستي» و «شرايط خاص سياسي و جغرافيايي ايران» اشاره خواهد شد. در ادامه، ضمن تشريح اهداف برنامه درسي چندفرهنگي، چالش هاي تدوين چنين برنامه هايي مورد بررسي قرار خواهد گرفت. در پايان، راهبردهاي عملي استقرار برنامه درسي چندفرهنگي، بر مبناي چالش هاي فرارو و نيز در راستاي اسناد بالادستي كشور براي سياست گذاران و برنامه ريزان نظام تعليم و تربيت ايران پيشنهاد شده است.

The present paper is aimed at developing a framework for a curriculum compatible with cultural diversity in Iran. A curriculum is basically a political-cultural document and a contextualized, culture-sensitive topic which would prove effective only if its building blocks are compatible with the cultural characteristics of society and those of the learner. The present paper tries to build on descriptive-analytical method to initially examine Iran’s cultural and ethnic diversity and then argue in favor of the necessity to develop multicultural curricula from a “national” and “transnational” perspective. “Multicultural curriculum” approach and “requirements of the times” can be listed as transnational and global necessities of such curricula. As for domestic necessities, the current paper will focus on “upstream rules” and “Iran’s special geopolitical conditions”. This paper will then explain the goals of a multicultural curriculum before turning its focus to challenges associated with development of such curricula. At the end, practical strategies to introduce a multicultural curriculum, based on challenges that lie ahead and in line with upstream rules of the country, are presented for Iranian education policymakers and planners.