بررسي ارتباط موقعيت مكاني رودبادهاي تراز مياني جو و وقوع سيل در حوضه آبريز درياچه اروميه

The study location of the 500 hp level jet sterams and floods in Urmia lake basin

مطالعه رودبادهاي به عنوان يكي از مولفه هاي اصلي سيستم گردش جوي موثر بر سيل اهميت و ضرورت خاصي دارد. هدف از اين تحقيق شناسايي الگوهاي گردش جوي روزهاي بارش و بررسي موقعيت مكاني رودبادها در سطح حوضه آبريز درياچه اروميه مي باشد. پس از تعيين شاخص زماني- مكاني سيل، داده هاي ارتفاعي تراز HPa500 تعداد 189 روز بارش منجر به سيل طي دوره(1389-1370) با استفاده از روش تحليل عاملي و خوشه بندي به روش وارد پردازش شد. نهايتاً هفت الگوي رودباد تراز مياني جو در قالب دو گروه عمده شناسايي گرديد. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه، هنگام وقوع سيلاب هاي فراگير محور ترافها به سمت عرض هاي جغرافيايي پايين عميق تر شده و حدود 70 درصد رودبادها عمدتاً در راستاي جنوب غربي- شمال شرقي و بين مدارات 25 تا 35 درجه عرض شمالي بر بالاي درياي مديترانه تا شمال شرقي ايران مستقر بوده اند.

The study of jet streams as one of the mean components of atmospheric circulation system that effects flood is important and necessary. The aim of this research is to identify atmospheric circulation patterns of rainy days and to study location of the 500 hp level jet streams over Uremia lake basin. After determining the flood spatial-temporal index for 189 days of rain tendency flood during 1370-1389, the 500 HPa level high data were processed with factor analysis method and Ward`s method clustering. Finally, seven synoptic patterns of atmospheric middle level were recognized. Research results show that the trough axis has been deepened while occurrence of spread floods and jet streams settled over Mediterranean Sea to northwest of Iran mostly in direction southwest-northeast between latitude 25 to 35 circles. Key words: flood, factor analysis, synoptic pattern, jet stream, Uremia lake basin