عنصر خطاب در غزل سعدي

The Addressing Factor in Saadiʹʹs Poetry

سعدي استاد مسلم غزل‌سرايي در ادب فارسي است. دل‌نشيني و اثرگذاري كلام او نسبت به غزل شاعران ديگر به عوامل فراوان فرهنگي، زباني، بياني، تصويري و... وابسته است. هرچند ظرايف متعدّدي از اشعار سعدي توسط پژوهشگران و منتقداني نظير هانري ماسه، ‌غلامحسين يوسفي، علي دشتي، ‌محمود عباديان، سعيد حميديان،‌ تقي پورنامداريان، ‌ضيا موحد و... كشف و ارايه شده، هنوز جزيياتي از شگردهاي سخن سرايي او به‌ويژه در غزل باقي مانده كه توجه به آن‌ها در پي بردن به راز شيريني سخن و انگيزش خارق العاده آن كمك مي‌كند. مقاله حاضر به عنصر «خطاب» به‌عنوان عامل موثري در اين خصوص پرداخته است. مهم‌ترين اثر و نتيجه القاي حسّ «حضور» و «خطاب» در شعر برانگيختگي مخاطب است. اين مقاله پس از ذكر مقدّماتي درباره «عنصر خطاب» عوامل موثر در تقويت اين احساس را در كلام سعدي برشمرده است. در انتها عناصر كلامي «خطاب» در غزل سعدي تحليل شده است. در اين پژوهش از روش اسنادي و تحليل محتوا بهره‌برداري شده و در قسمت آخر آمار و داده‌هايي از ميزان بروز و نحوه توزيع آن‌ها به‌صورت جداول و نمودارهايي ارايه شده است.

Saadi is undoubtedly the master of lyric poem in Persian literature. His Melodious and impressive speech in comparison with other poetsʹ sonnets, is related to many cultural, linguistic, expressive, pictorial factors. Although many elegant points concerning his poems have already been investigated by Henri Masse, Gh.Yousefi, A.dashti, M.Ebadiyan, S.Hamidiyan, T. Poornamdariyan, Z.Movahhed etc., there are still many details about the unique techniques in his sonnets which await further research in order to understand the secret of his beautiful speech and extraordinary impulse. In this article, we have addressed ʹʹaddressingʹʹ as a determining factor. The determinative appearance of this factor in Saadiʹs sonnets has a great role in motivational aspect of his poems. Following a quick introduction of addressing, we present the factors that amplify this sense in saadiʹs sonnets. He has made the addressing factors in his poems by utilizing artistic techniques and making a presence feeling. It is concluded that the most important effect of "presence feeling" and the "addressing factor" is the audienceʹs excitation. Finally, the addressed factors of saadiʹs speech are analyzed and presented. In this research, we have used the document analysis method and in the last section we present the distribution of data and statistics of the addressed factors