تحليل روان‌شناختي نمادها و كهن‌الگوها در داستان كرم هفتواد شاهنامه فردوسي

A Psychological Analysis of the Symbols and Archetypes in Kerm-e- Haftvad Story of Firdausiʹʹs Shahname

شاهنامه فردوسي، سرگذشت قومي و ملّي ما، آميزه‏اي پربها از اسطوره، حماسه و تاريخ است كه برخي كوشيده‏اند آن را به سه بخش مجزّاي اساطيري، حماسي و تاريخي تقسيم كنند، اما درهم‌تنيدگي اين سه قسمت چنان است كه تعين حدّ و مرز و جداسازي آن‌ها از يكديگر ناممكن مي‏نمايد. براي نمونه آنچه بسياري آن را بخش تاريخي شاهنامه مي‏دانند با داستان‌هايي نشيت‌گرفته از انديشه اساطيري و مفاهيم نمادين و كهن‌الگويي قومي آميخته است كه در عين حال رنگ‌وبوي حماسي نيز دارد. يكي از اين داستان‌ها روايت كرم هفتواد است. اين روايت تماماً اسطوره‏اي يكي از پيچيده‌ترين روايات شاهنامه است كه از منظرهاي گوناگون مي‌توان آن را نقد و تحليل كرد. بسياري كوشيده‌اند اين داستان را با واقعيت‌هاي تاريخي همسو كنند و زمان و مكان و توجيهي براي آن بيابند، اما هيچ‌كدام از اين ديدگاه‌ها راه به ديهي نبرده است. زيرا طرح اسطوره‏اي داستان هرچند از واقعيتي الهام گرفته ‏است، رهيافت به اين واقعيت ضمني نيازمند بررسي‏هاي اسطوره‌شناختي است. اينكه اسطوره كرم هفتواد چيست، چه مي‌گويد، از كجا سرچشمه گرفته و... پرسش‏هايي است كه در اين مقاله با تكيه بر نظريه كارل گوستاو يونگ به آن خواهيم پرداخت.

Ferdowsiʹs Shahname, our national and ethnic narration, is a valuable mélange of myth, epic and history. Some critics have tried to divide Shahname into three distinct mythical, epical and historical parts but these three parts are so integrated that it has been impossible to distinguish them or to draw a borderline between them. For example, those stories which have been considered as historical part of Shahname by some of the critics are mixed with the stories which have roots in mythical thinking, symbolic concepts and national archetypes, yet having a tinge of myth. One of these stories is the story of Karam Haftvad. This mere mythical story is one of the most complex stories of Shahname which can be analyzed from different points of view. So many of the critics have tried to consider this story parallel to the historical realities and to find time, place and justification for it but they have hardly been successful simply because although the mythical plot of the story has been inspired by a reality, it needs mythological analysis to find this implicit reality. "What is Karam Haftvadʹs myth saying?" and "where has it been inspired by?" are the questions which this article tries to analyze relying on Carl Gustavo Jungʹs theory.