نقد ترجمه كنايه در ترجمه هاي فارسي قرآن

A Critique of Irony Translation in the Persian Translations of the Quran

در هر زبان از جمله زبان عربي، تعابير كنايي تصوير هايي مي آفرينند كه مايه زيبايي سخن و جلوه هنرسخنورند و بر قدرت نفوذ و اثر بخشي كلام مي افزايند، و قرآن مجيد نيز كه به زبان عربي، «بلسان عربي مبين» (الشعرا 195) نازل گشته است، بسامد تعبيرات كنايي آن به قدري است كه در مجال بررسي ترجمه هاي قرآن، نقد و بررسي ترجمه هاي تعبيرات كنايي، پژوهشي مستقل مي طلبد. به يقين، بررسي همه ترجمه ها در يك مقاله نمي گنجد ولي از باب ما لايدرك كلّه لا يترك كلّه در اين جستار به واكاوي 4 ترجمه فارسي قرآن كه در دسترس عموم است يعني ترجمه هاي مرحوم الهي قمشه اي، حسين انصاريان، ابوالفضل بهرام پور و محمد مهدي فولادوند پرداخته شده و به استناد تفاسيري مانند الميزان، مجمع البيان، نمونه و ....برخي از تعابير كنايي قرآن مشخص گشته است. و بر اساس مراجع لغوي و تفسير آيات، عبارات كنايي تبيين و ترجمه هاي ارايه شده به نقد كشيده شده و معلوم گشته است كه مترجمان در ترجمه تعبيرات كنايي روشي يك نواخت ندارند؛ از جمله گاهي به سراغ ترجمه حرفي رفته گاهي معادل كنايي آورده اند و گاهي از ترجمه توضيحي بهره برده اند و براي بيان معناي كنايي، از كلمات توضيحي استمداد جسته اند. گذشته از آين ها، برخي از ترجمه ها بيانگر مراد تعبير كنايي قرآن نمي باشد.

In any language, including Arabic, ironic expressions create images which give beauty to the language and increase its effectiveness. The Holy Quran, revealed in Arabic (in plain Arabic expression; al-Shu’ra’, 195), has such a high frequency of ironic expressions that, in studies dealing with the translation of the Quran, they need to be studied independently. Since it is not possible to deal with all the translations in a single article, we analyzed four frequently-used Persian translations of the Quran, i.e. translations of Elahi Qomshe’i, Hussein Ansariyan, Abolfazl Bahrampur and Mohammad Mahdi Fuladvand, and referring to works of interpretations such as al-Mizan, Majma’ al-Bayan, Nemuneh, etc., we identified some examples of ironic expressions in the Quran and, on the basis of vocabulary sources and interpretation of the Quranic verses, criticized the ironic expressions and their translations. Our attempts revealed that the translators have not followed a unique method in translating ironic expressions. In some cases, they have utilized literal translation technique; in other cases, they have used ironic equivalents; and still in some other cases, they have resorted to explanatory translation. At the same time, some translations have not been able to convey the ironic meanings of the Quran.