مشروعيت درآمدزايي «ريسك و مخاطره» در بازارهاي مالي از ديدگاه فقه اماميه

The legitimacy of Income-Generating of "Risk-Taking" in Financial Markets in Imamiyyah Jurisprudence

تبيين نقش ريسك و مخاطره در درآمد زايي يكي از مباحث مهم مالي و بانكداري اسلامي بانكداري اسلامي است. در اين مقاله با استفاده از روش كشفي شهيد صدر به بررسي اين سوال مي‌پردازيم كه آيا ريسك مي‌تواند منشا استحقاق درآمد شود؟ در اين بررسي به دو فرضيه «مشروعيت درآمد زايي ريسك و مخاطره» و «رابطه مستقيم بين ميزان ريسك پذيري با عايدي» از ديدگاه فقه اماميه مي‌پردازيم. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد كه مشروعيت درآمد زايي ريسك و مخاطره را مي‌توان از تحليل روبناهايي چون قاعده تابعيت خراج از ضمان، قاعده تابعيت منفعت از ضرر، قاعده عدم استحقاق سود از دارايي ضمانت نشده، قاعده تلازم بين منفعت و خسارت و همچنين ممنوعيت ربا استخراج كرد. همچنين اين روبنا‌ها بيانگر رابطه مثبت بين تغييرات ريسك و مخاطره با تغييرات عايدي از ديدگاه فقه اماميه مي‌باشد.

One of the important issues in Islamic finance and banking is elaborating on the role of risk-taking in income generating. Using Martyr Sadrʹs exploratory method, the present paper addresses the question: can risk-taking lead to income entitlement? In this study, two hypotheses- "the legitimacy of income-generating of risk-taking" and "the direct relationship between the rate of risk-taking and income"- are discussed from the view of Imamiyyah jurisprudence. The research findings indicate that the legitimacy of income- generating of risk-taking can be extracted from analyzing such superstructures as the principle of tax being subject to security, the principle of profit being subject to loss, the principle of non-entitlement of unsecured profit, the principle of mutual implication between profit and loss and the principle of usury prohibition. Furthermore, these superstructures represent a positive relationship between risk variations and profit variations in Imamiyyah Jurisprudence