گزارش زنبور پارازيتوييدHalticoptera polita (Hym.: Pteromalidae) ((Walker, 1834 از ايران

New record of Halticoptera polita (Walker, 1834) (Hym.: Pteromalidae) from Iran

شب پره مينوز صنوبر Phyllonorycter populifoliella (Treitschke) (Lep.: Gracillariidae) يكي از آفات مهم صنوبر مي باشد كه در تمام مناطق كشور روي انواع صنوبر با درجه ي اهميت اقتصادي زياد انتشار دارد. لاروهاي شب‌پره مينوز صنوبر با نفوذ به درون برگ، دالان‌هاي گرد و تاولي شكلي روي آن‌ ايجاد مي‌كنند. اين حشره يكي از آفات مهم نهالستان هاي صنوبر در استان آذربايجان‌غربي محسوب مي‌شود. اين آفت داراي دشمنان طبيعي بسياري است كه در كنترل طبيعي جمعيت آن در نقاط مختلف نقش دارند. در بررسي كه به منظور شناسايي زنبورهاي پارازيتوييد اين آفت در منطقه شاهين‌دژ (استان آذربايجان‌غربي) طي سال 1389 انجام شد نمونه‌هاي آلوده به مينوز در محمودآباد شاهين دژ (N 36? 43ʹ 08" و E 46? 30ʹ 55") جمع‌آوري و در شرايط آزمايشگاهي پرورش داده شد. زنبورهاي خارج شده در ظروف پرورش، جداسازي و به شيشه‌هاي حاوي الكل انتقال داده شدند. پس از مطالعه زنبورهاي موجود در الكل از برخي از مشخصات كليدي و مهم هر كدام از گونه ها اسلايدهاي ميكروسكوپي و عكس ها تهيه شد. شناسايي نمونه‌ها در حد گونه توسط نگارنده ي دوم انجام گرفت كه بدين منظور از كليد شناسايي ارايه شده توسط (Bou?ek (1965 استفاده شد (1). زنبور پارازيتوييد تحت عنوان Halticoptera polita (Walker, 1834) از خانواده Pteromalidae شناسايي گرديد كه براي نخستين بار از روي مينوز صنوبر گزارش مي شود. از مهمترين مشخصات مورفولوژيك اين گونه مي توان به موارد زير اشاره كرد: اولين بند شاخك هم اندازه طول چشم، نسبت به ديگر بندها بزرگ‌تر و با فاصله‌ي زيادي از چشم هاي مركب. بندهاي فونيكول چهارگوش. در بال جلويي رگبال كناري طولاني‌تر از رگبال پس‌كناري و 5/3- 5/1 برابر طولاني‌تر از رگبال استيگمال است. در جنس نر پالپ آرواره‌ي پايين كم و بيش تغيير شكل يافته و متورم و دومين بند آرواره پايين (Stipes) اغلب طويل نيست. موهاي انتهاي شكم اندازه نامساوي دارند (3). زنبور پارازيتوييد Halticoptera polita از بسياري از نقاط دنيا گزارش شده است كه از آن جمله مي‌توان به شمال غرب اروپا، سويد، چكسلواكي سابق، روماني، آلمان، تركيه، اروپا، ايرلند شمالي، بلژيك، مجارستان، نيوزلند، چين، سودان و انگلستان اشاره كرد (2, 4) ولي تاكنون از ايران گزارش نشده است. اين گونه به عنوان پارازيتوييد چندين خانواده از دوبالان، بال‌غشاييان و بال‌پولك‌داران از بسياري از نقاط جهان گزارش شده است (4).

The poplar leaf-miner moth, Phyllonorycter populifoliella (Treitschke) (Lep.: Gracillariidae) is one of the important pests of Populus spp. This pest is widely distributed in Iran with a high economic importance. Larvae of this pest penetrate the leaf and cause different shapes of mines. It is one of the important pests of populus plantations in West-Azarbaijan province and has many natural enemies that vigorously control the pest. In order to study of its parasitoids in Mahmod-Abad (N 36? 43ʹ 08", E 46? 30ʹ 55") of Shahindezh area (south of the West-Azarbaijan province), during 2010, the leaves infected by leaf-miner moths were collected and reared in laboratory condition. Emerged parasitoids were separated and transferred into vials containing alcohol 75%. Identification was made by second author. Parasitoid wasp was identified under the name of Halticoptera polita (Walker) (Hym.: Pteromalidae), which is reared for the first time on P. populifoliella. The most important morphological characteristics of this species are as follow: Antennal scape as long as the length of compound eyes, scape larger than other segments and located far from the eyes, funicular segments nearly quadrate, male with two terminal segments of maxillary palpi very inflated and subglobose; marginal vein in forewings longer than postmarginal vein and 1.5- 3.5 times the length of stigmal vein; pygostylar bristles subequal in length (3). This species has been reported from northwest of Europe, UK, Sweden and former Czechoslovakia, Romania, Germany, Hungary, New Zealand, China, Sudan, Turkey, United Kingdom, Northern Ireland and England (2, 4), but has not been reported from Iran. It is reported as parasitoid of several families of Diptera, Hymenoptera and Lepidoptera (4).