فراواني پارازيتوييدهاي دو گونه سن عمده درختان پسته در استان كرمان

Abundance of parasitoids associated with two major stink bugs on pistachio trees

سن‌هاي متعلق به خانواده Pentatomidae از جمله آفات عمده درختان پسته محسوب مي‌شوند (1, 2, 3). مواد شيميايي آفت‌كش در 65 سال گذشته بطور وسيع در باغ‌هاي پسته مصرف شده‌اند، با اين وجود سطح بسيار بالايي از تخم اين سن‌ها توسط زنبورهاي پارازيتوييد كنترل مي‌شود. در تحقيق حاضر فراواني زنبورهاي پارازيتوييد تخم دو گونه سن Brachynema germari (Kolenati) وAcrosternum arabicum Wagner در پسته كاري‌هاي استان كرمان در تابستان سال‌هاي 1388 و 1389 بررسي شد. همزمان حشرات كامل سن‌هاي مورد بحث نيز از روي درختان پسته جمع‌آوري و شناسايي شدند. از مجموع 2660 تخم سن، 4 گونه زنبور پارازيتوييد شناسايي گرديد. 3/37 درصد از زنبورها مربوط به Ooencyrtus sp. از خانواده Encyrtidae و 7/62 درصد ديگر مربوط به سه گونه از خانواده Scelionidae، شامل گونه Trissolcus agriope (Kozlov & Lê) با بيشترين فراواني (9/32 درصد)، وTrissolcus volgensis (Viktorov) و Psix saccharicola (Mani) بترتيب با فراواني 6/21 درصد و 2/8 درصد كه در رتبه بعدي قرار گرفتند. نرخ پارازيتيسم طبيعي تخم سن‌هاي ذكر شده 95 درصد در سال 1388 و 88 درصد براي سال 1389 بدست آمد. بر اساس منابع علمي در دسترس، دو گونه سن، Acrosternum heegeri Fieber و Acrosternum millieri (Mulsant and Rey) از باغ‌هاي پسته گزارش شده‌اند (1, 3)، اما در بررسي حاضر اين دو گونه جمع آوري نشد. گونه A. arabicum در سطح وسيعي روي درختان پسته استان كرمان حضور داشت و اين اولين گزارش از تغذيه اين گونه از ميوه پسته در ايران مي باشد. همچنين زنبورهاي T. volgensis و P. saccharicola به عنوان پارازيتوييد دو گونه سن ذكر شده قبلاً گزارش نشده است. زنبورهاي Scelionidae معرفي شده در اين گزارش توسط N.F. Johnson از دانشگاه ايالتي اوهايو، و سن‌هاي سبز توسط R.E. Linnavuori در فنلاند بررسي و شناسايي شدند.

Several species of hemipteran bugs belonging to Pentatomidae were known as the major pistachio pests (1, 2, 3). They are suitable hosts for a number of parasitoid wasps, which play a key role to decrease bugs population, although insecticides have been considered the major means of pest control for the last 65 years in pistachio orchards. The abundance and diversity of parasitoids attacking two stink bugs e.g., Brachynema germari (Kolenati) and Acrosternum arabicum Wagner were surveyed at the pistachio plantation areas of Kerman province, southern part of Iran. Samplings were carried out in July, August and September 2009 and 2010. The egg masses of two pentatomid bugs species were collected from pistachio fruit clusters and were separately reserved under laboratory conditions. At the same time, the adult stink bugs were also collected from pistachio trees. A total of 2660 pentatomid bug eggs were collected through two years out of which, four species of hymenopterous parasitoids were identified including three primary parasitoids belong to Scelionidae (62.7%) and 37.3% represented Ooencyrtus sp. (Hym.: Encyrtidae), a facultative parasitoid for stink bug eggs. The parasitoid Trissolcus agriope (Kozlov & Lê) was the most abundant scelionid (32.9%), followed by Trissolcus volgensis (Viktorov) (21.6%) and Psix saccharicola (Mani) (8.2%). The natural parasitism rate varied from year to year as 95% and 88% in 2009 and 2010, respectively. Based on available references, Acrosternum heegeri Fieber and Acrosternum millieri (Mulsant and Rey) (both Hemiptera: Pentatomidae) have been reported from pistachio trees (1, 3). However, these two stink bugs were not collected in the present survey. It was found that A. arabicum is widely distributed on pistachio trees in Kerman province feed on pistachio fruits, and it is reported for the first time. In addition, two scelionid wasps including T. volgensis and P. saccharicola are considered as the active parasitoids for B. germari and A. arabicum. It is the first report for presence of these two scelionid wasps attacking stink bugs in pistachio plantations. The scelionid parasitoids were examined and identified by Prof. N. F. Johnson, the Ohio State University, and the pentatomid bugs were identified by Dr R. E. Linnavuori, Finland.