تاثير تنش خشكي و مقادير نيتروژن بر عملكرد و راندمان مصرف آب رازيانه

Effect of drought stress and nitrogen rates on yield and water use efficiency of fennel (Foenicolum vulgare Mill.)

به منظور بررسي تاثير تنش خشكي در مراحل مختلف دوره رشد زايشي و مقادير نيتروژن بر عملكرد و راندمان مصرف آب رازيانه، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 89-1388 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بيرجند اجرا گرديد. سه سطح آبياري (آبياري كامل، قطع آبياري در مرحله گلدهي و مرحله پر شدن دانه) به عنوان فاكتور اصلي و مقادير نيتروژن در چهار سطح ( 0، 60، 120 و 180 كيلوگرم نيتروژن در هكتار) به عنوان فاكتور فرعي مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان داد با اعمال تنش خشكي در مرحله گلدهي و پر شدن دانه نسبت به تيمار آبياري مطلوب، تعداد چتر در بوته به ترتيب 2/48 و 8/28 درصد، تعداد دانه در چتر به ترتيب 4/39 و 4/22 درصد، عملكرد دانه به ترتيب 7/69 و 6/52 درصد، شاخص برداشت به ترتيب 4/5 و5/21 درصد و راندمان مصرف آب براي توليد دانه به ترتيب 6/65 و 9/65 درصد كاهش يافت. همچنين با افزايش مصرف نيتروژن از صفر به 120 كيلوگرم نيتروژن در هكتار، تعداد چتر در بوته، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و راندمان مصرف آب براي توليد دانه و بيومس به ترتيب 1/22، 3/24، 8/21، 5/34 و 4/20 درصد افزايش يافت. اثر متقابل آبياري و نيتروژن نيز تنها بر تعداد چتر در بوته و عملكرد دانه رازيانه معني‌دار بود. بر اساس نتايج اين تحقيق مي‌توان تيمار آبياري مطلوب و كاربرد 60 كيلوگرم نيتروژن در هكتار را به علت رعايت مسايل زيست محيطي و داشتن عملكرد و راندمان مصرف آب مطلوب براي زراعت رازيانه در منطقه توصيه نمود.

In order to study the effect of drought stress at different growth reproductive stages and N fertilizer rates on yield, yield components and water use efficiency (WUE) of fennel, an experiment was conducted as a split-plot based on a Randomized Complete Block Design with three replications, at Research Field of Islamic Azad University of Birjand branch in 2010. The main plot included irrigation at three levels (irrigation cut at flowering and seed-filling stages and optimum irrigation) and the sub-plot was N fertilizer at four rates (0, 60, 120 and 180 kg N. ha-1). The results showed that with drought stress at flowering and seed-filling stages with compared to optimum irrigation decreased umbel number per plant 48.2 and 28.8%, seed number per umbel 39.4 and 22.4%, seed yield 69.7 and 52.6% and WUE for seed production 65.6 and 65.9%, respectively. Also the increase in nitrogen fertilizer rate from 0 to 120 kg N. ha-1 increased the umbel number per plant, seed yield, biological yield and WUE for seed and biomass production 22.1, 24.3, 21.8, 34.5 and 20.4%, respectively. In general, according to the results of current study, optimum irrigation with 60 kg N. ha-1 application treatment can be recommended for preventing environmental problems and optimum yield and WUE of fennel.