شايعه در قرآن و روايات و امنيت جامعه

Rumors in the Quran and Narrations and Security of Society

يكي از مباحثي كه در قرآن كريم و روايات ايمه(u) بدان پرداخته شده است، مبحث شايعه و انتشار خبرهاي دروغين است. شايعه، خبري دروغين است كه به راحتي در جامعه جريان مي يابد و باعث تبيين واقعيت به صورتي دگرگون مي شود و بيشتر درباره برجستگان و خواص جامعه صورت مي گيرد. همچنين از شايعه در جنگ نرم و جنگ هاي رواني بسيار استفاده مي شود.دو اصل اهميت و ابهام، محورهاي اصلي پديد آمدن شايعه اند. به عبارت ديگر اصولاً شايعه نسبت به اموري صورت مي گيرد كه ازحساسيت بالايي براي مخاطب برخوردار باشد و همين حساسيت و ابهام، زمينه گسترش آن را فراهم مي-آورد.شايعه داراي انواع گوناگون است از جمله:1- شايعات عليه شخصيت رسول خدا (r)با عناوين الف: شايعه شاعر، مجنون، ساحر، مسحور و دروغ گو ب) شايعه خيانت ج) شايعه بي عدالتي د) شايعه سادگي و زود باوري پيامبر(r)است. 2- شايعات عليه خانواده پيامبر(r) (ناموسي و اخلاقي) كه در داستان افك مطرح است 3- شايعات مرتبط با اصول امنيتي جامعه(شايعات نظامي، اجتماعي، سياسي)كه اغلب توسط افراد ساده لوح و ضعيف الايمان، تحت تاثير سخنان منافقان منتشر مي شد كه بيشتر حاوي اخبار مربوط به جنگ هاست كه از جمله آن ها شايعات در جنگ احد(شايعه شهادت پيامبر(r))،جنگ تبوك(شايعه شكست سپاه اسلام)و جنگ احزاب را مي توان ذكر كرد. از منظر اسلام، حفظ سلامت اجتماع، براي حفظ سلامت فرد، اهميت فراوان دارد، لذا به شدت با شايعه پردازان مقابله شده است. و خداوند در قرآن كريم، آن را گناهي بزرگ بر شمرده و براي شايعه سازي و شايعه پراكني، مجازاتي در دنيا و آخرت در نظر گرفته است.

Rumors and the spread of false reports is one of the issues dealt with in the Holy Quran and narrations from the Imams (a.s.). A rumor is a false story that circulates in the community easily. It is used to distort facts related to the outstanding individuals and celebrities. Also, rumors are widely utilized in soft war and psychological operations. Significance and ambiguity are the two basic principles on the basis of which rumors are created. In other words, rumors are created about those things to which the audience are sensitive and this sensitivity as well as ambiguity paves the way for their spread. There are different types of rumors: 1) rumors against the Prophet’s character including such titles as a) a poet, lunatic, enchanter, enchanted and liar; b) betrayal rumors; c) injustice rumors; d) rumors related to the naivety and simplemindedness of the Prophet (p.b.u.h.); 2) rumors against the Prophet’s family (sexual and moral rumors) represented in the efk tale; 3) rumors related to the security issues of the society (military, social and political rumors) which were often spread by simple-minded Muslims with weak faith. The last category of rumors were spread under the influence the hypocrites’ remarks and mainly contained reports about battles including the rumors related to the Ohod Battle (e.g. the rumor of the Prophet’s (p.b.u.h.) martyrdom, the Tabuk Battle (e.g. the defeat of the Army of Islam) and the Ahzab Battle. According to Islam, to maintain individual health, it is necessary to maintain the health of society. Hence, Islam strongly disapproves of rumor-mongers and the Holy Quran considers rumor a great sin and warns that rumor-makers and rumor-mongers will be punished in this world and in the hereafter.