اسفار اربعه در عرفان اسلامي

The Four-Volume Asfar in Islamic Mysticism

در عرفان اسلامي، مراحل حركت باطني انسان به سوي كمالش با طرح‌هاي گوناگوني ترسيم شده كه يكي از اين طرح‌ها «اسفار اربعه» است. محتواي اصلي اسفار اربعه مشهور سفرهاي «من الخلق الي الحقّ»، «في الحقّ بالحقّ»، «من الحقّ الي الخلق بالحقّ» و «في الخلق بالحقّ» است. بحث از سفر «الي اللّه» و «في اللّه» از همان آغاز شكل‌گيري عرفان اسلامي مطرح بوده است. اما مقام «بقاي بعد از فنا»، كه ناظر به دو سفر بعدي است، تا پيش از ابن عربي زياد مورد توجه قرار نگرفته و به عنوان سفر به آن اشاره‌اي نشده است. ازاين‌رو، تقسيمات چهارگانه‌اي كه از اسفار مزبور تا پيش از ابن عربي صورت گرفته، تنها ناظر به سفر «الي الله» و يا علاوه بر آن، ناظر به سفر «في الله» بوده است و در آن، دلالتي بر سفرهاي بعدي وجود ندارد. پس از ابن عربي، تقريرهاي متفاوتي از اسفار اربعه صورت گرفته كه اولين و شبيه‌ترين تقرير به اسفار اربعه مشهور، تقرير عفيف‌الدين تلمساني است. پس از وي كاشاني با كمي تصرّف محتوايي در تبيين سفرها، تقريري در شرح «منازل السايرين» خود به دست داد. پس از كاشاني، شاگرد او قيصري نيز با كمي تصرّف در تبيين سفر چهارم، صورت نهايي و مشهور اسفار اربعه را ترسيم نمود كه از طريق ملاصدرا و كتاب اسفار اربعه او شهرت يافت. براي اين اسفار، احكام و آثار فراواني در كتب اهل معرفت ذكر شده كه مهم‌ترين آنها ظهور مسيله «ولايت» و «خلافت» درباره انسان‌هاي كامل مكمّل است.

In Islamic mysticism, different proposals have been put forward for the stages of manʹs inner movement towards his perfection, one of which is "the four-Volume Asfar ". The main content of the famous four-volume Asfar are the journeys from creatures towards the Truth" “in the Truth by the Truth "from Truth towards creatures by the Truth", and "in creatures by the Truth". The issue of the journey "towards God" and "in God" has been discussed since the early development of Islamic mysticism. As far, the station of "existence after annihilation" which refers to the two latter journeys, it had not been discussed nor referred to as a journey until Ibn ʹArabiʹs time. Therefore, the four-fold division of the aforementioned journeys which took from before Ibn ʹArabi only refers to the journey "towards God" and the journey "in God", and did not have any reference to the latter journeys. After Ibn ʹArabi, different accounts of the four-volume Asfar were written and the first one which is most similar to the famous four-volume Afar is ʹAfif Al-Din Telemsaniʹs account. After that, Kashani wrote an account of the journeys in his" Manazil al-Saʹerin machining some modification in its content. After Kashani, his pupil, Qaysari, proposed the final and famous form of the four journeys with minor changes in it, an which became famous through Mull?h ?adr? and his four-volume Asfar. Many rules and effects are mentioned in the works of the knowledgeable for these journeys, the most important of which is the manifestation of the questions of "guardianship" and "caliphate" for perfected perfect people