تدوين الگوي مديريت اثربخش مسجد

Designing Model for Effective Management of Mosques

تحقيق حاضر با هدف شناسايي عناصر اساسي الگوي مديريت اثربخش مسجد انجام شده است. روش طراحي الگوي مفهومي در اين پژوهش، مفهوم‌سازي عملي منفرد بوده و گردآوري اطلاعات از منابع مختلف علمي و ديني انجام شده است. تحقيق حاضر از نظر جهت‌گيري تحقيق، بنيادي؛ فلسفه تحقيق، اثبات‌گرا؛ رويكردهاي تحقيق، استقرايي؛ استراتژي تحقيق، پيمايشي (دلفي)؛ اهداف تحقيق، اكتشافي و نيز از نظر افق زماني، مقطعي است. با طراحي پرسشنامه و تشكيل پانل دلفي از خبرگان نظري و اجرايي، سه مرحله تحقيق دلفي انجام شده است. يازده بُعد در اين الگو در پنج حوزه ورودي، فرايند، خروجي، پيامد خروجي و عناصر محيطي شناسايي شدند. ابعاد ورودي عبارت‌اند از: شايستگي‌هاي امام مسجد، شايستگي‌هاي فعالان(كارگزاران)، شايستگي‌هاي جماعت (مامومين) و منابع (منابع مالي، مادي و اطلاعات). حوزه فرايند، بُعد اقدامات و حوزه خروجي‌ها، تنوع و كيفيت برنامه‌ها و خدمات را شامل مي‌شوند. جذب حداكثري و تحول و تعالي حوزه پيامد خروجي را تشكيل مي‌دهند. عناصر محيطي نيز دربرگيرنده سازمان‌هاي محيطي و بافت محلي هستند. بررسي و تحليل نتايج تحقيق دلفي نيز نشان مي‌دهد از نظر خبرگان تحقيق، از ميان ابعاد مختلف الگو، شايستگي‌هاي امام مسجد بيشترين تاثير را در اثربخشي مسجد دارد. ضمناً برخلاف تصور عمومي، كيفيت برنامه‌هاي مسجد، اهميت بيشتري را در شاخص‌هاي عملكردي مسجد در مقايسه با تنوع برنامه‌ها و خدمات دارد.

The present study has been done to investigate basic elements necessary in designing a model for effective management of Mosques. The practical method being used in this research to envisage the conceptual model was practical and singular conceptualization and to do, gathering required information was performed through various sources mainly religious and scientific ones. This study was basic in its orientation, positivistic in its philosophy, inductive in its approach and also it used Delphi method as data collection strategy. Research objectives were exploratory and time horizon of study was cross-sectional. Designing questionnaire, Delphi panel consisting of experts, both in theory and performance, three-stage Delphi study was conducted. In general, eleven dimensions were identified through five major fields in the model; input, process, output, consequence and environmental elements. Dimensions related to input are as follows; virtue of Imam, agents competencies, the merits of congregation and adequacy of financial resources, material and information. Process division includes actions and outputs encompass variety and quality of programs and services. Attracting the majority, making changes and causing transcendence were expected in the consequence division. Environmental factors also encompass environmental organizations and local context. Analyzing the results of the Delphi survey also showed that according to experts, among the various dimensions of the model, the virtue of Imam has had the greatest impact on the effectiveness of Mosque. It was also confirmed that, as opposed to popular perception, the quality of Mosqueʹs programs has owned more importance in the performance indices of Mosque in comparison with variety of programs and services.