بنياديترين عللِ زوال ساسانيان با تكيه بر شاهنامه

A Shahnameh-Based Study of the Most Fundamental Causes of Sasanides’ Collapse

در بسياري از كتاب‌هايي كه دربار‌ه‌ي تاريخ ايران و اسلام نگاشته شده، تحليل‌هايي در مورد عوامل شكست ايرانيان از اعرابِ تازه مسلمان عرضه شده است، امّا هنوز پس از گذشت ساليان فراوان، اين پرسش براي بسياري از مورخان و تاريخ دوستان مطرح است، چگونه قومي چون اعراب كه از ثروت، قدرت و تاسيسات نظامي ساسانيان برخوردار نبوده‌اند، عامل شكست و زوال اين امپراطوري بزرگ شدند؟ شايسته است بيش از توجه به قدرتِ تازيان در محو ساختن سلطنت ساساني، ظهور فساد و اغتشاش درون اين حكومت را مورد مطالعه قرار دهيم؛ يعني فساد و بينظمي دروني كه بيش و پيش از هر عامل بيروني باعث انقراض دولت ساساني شد. در اين مقاله تلاش بر آن است تا اساسيترين عوامل شكستِ ايرانيان را، با تكيه بر شاهنامه فردوسي بازيابيم و بازشناسيم.

A lot has been written about the causes of Persians defeat by Arab Muslims in most history books on Persia and Islam, but now after many years, a question has been raised by historians and those interested in history. How could Arab tribes who did not have the wealth, power and military organizations of Sassanides defeat this wealthy, powerful and great empire? The emergence of corruption and chaos in Sassanides’ governmental system seems to be a more important factor to be studied compared to the power of Arabs in the collapse of Sassanides’ kingdom; that is, the internal corruptions and disorder contributed to the downfall of Sassanides’ government more than any other external causes. The present study is an attempt to shed light on the most essential causes of Persians’ defeat based on Shahnameh. Key Words: Firdawsi, Shahnameh, Sassanides, downfall, war, dictatorship, class system.