ريختشناسي «سامنامه خواجوي كرماني » طبق نظريهي ولاديمير پراپ

The Morphology of Khajou-e-Kermani’s Saam-Naame Based on Vladimir Prop’s Theory

ريخت‌شناسي قصه‌هاي عاميانه در سال 1928م. توسط فرماليست روسي «ولاديمير پراپ» آغاز شد، اساس كار وي بر پايه‌ي اعمال شخصيت‌هاي قصه نهاده شده است و در سال‌هاي اخير، يكي از شيوه‌هاي رايج در تحليل ساختاري قصه‌ها بوده است. در اين مقاله، سام‌نامه‌ي خواجوي‌كرماني كه از جمله قصه‌هاي عاميانه و پرماجرا و موضوع آن سرگذشت زندگي سام از زمان تولّد تا پادشاهي است، مورد بررسي قرار گرفته است. براي اين منظور ابتدا مقدمه‌اي درباره‌ي تعريف و تبيين ريخت‌شناسي و معرّفي سام‌نامه مطرح شده است. سپس قصه بر اساس سازه‌هاي الگوي پراپ مانند: وضعيت آغازين‌‌، غيبت‌‌، كسب خبر و ... مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و در نهايت فرم داستاني شامل: پي‌رنگ، زاويه‌ي ديد، زمان و مكان و ... بررسي شده است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه سام‌نامه تا حدود زيادي ويژگي يك قصه‌ي عاميانه را داراست و الگوي ساختاري آن موافق با الگوي قصه‌هاي عاميانه‌ي مورد بررسي پراپ است.

Morphology of folk tales began by Russian formalist “Vladimir Prop” in 1928.He founded his work based on the characters’ deeds which has turned into one of the most common methods in the structural analysis of stories. The present article aims to investigate Khajou-e-Kemani’s Saam-Naame, an adventurous folk tale on Saam’s life from birth to the kingdom. To begin with, an introduction on the elements of morphology, a look into literature along with an introduction of Saam-Name is presented. Then, the story is analyzed based on Prop’s model concerning the initial status, absence, hearing, etc. and finally the elements of story such as plot, point of view, settings, etc. are overviewed. The results indicated that the story in question enjoys the characteristics of folk tales adhering to the formal model introduced by Prop. Key Words: Morphology, Structure, Prop, Saam-Naame, Khajou-e-Kermani.